Okręt liniowy Stefan Batory, ex Szent Istvan (1 sztuka)

Okręt liniowy Stefan Batory, ex Szent Istvan (1 sztuka)

Krążownik liniowy Szent Istvan przetrwał pierwszą wojnę światową. W trakcie podziału floty Austro-węgierskiej wielka trójka mocarstw morskich (Wielka Brytania, USA i Japonia) nie wyrażały zainteresowania okrętem. Przede wszystkim z powodu zbyt małego zasięgu, ale także, dlatego, że okręt byłby nietypowym egzemplarzem w ich flotach.

Z kolei Francja i Włochy bardzo były zainteresowane, ale przede wszystkim tym, żeby okręt nie dostał się w ręce adwersarza. Okręt był jeden i skoro nie można było go podzielić, to trafił do następnej w kolejce floty. W ten sposób znalazł się na Bałtyku w składzie floty polskiej.

Polacy nadali mu imię Stefan Batory, co zostało odczytane na Węgrzech, jako gest dobrej woli. Okręt służył intensywnie w polskiej flocie, stając się symbolem i dumą marynarki. Stąd też oficjalne klasyfikowano go, jako pancernik (a nie jako krążownik liniowy).

W trakcie służby okręt podlegał drobnym w istocie modernizacjom, jak opalanie ropą, zwiększenie kąta podniesienia luf 305 mm, zamiana dział 66 mm na działa plot. Jednak w latach 30-tych okręt był już zdecydowanie przestarzały, a siłownia wyeksploatowana.

Teoretycznie istniały trzy warianty:

1. złomowanie okrętu i budowa nowego pancernika;
2. złomowanie okrętu i budowa mniejszych okrętów;
3. gruntowana modernizacja okrętu.

Wariant 2 był nie do przyjęcia, przede wszystkim ze względów prestiżowych. W wariancie 3 obawiano się, że koszt modernizacji może przekraczać nawet 50% wartości nowego okrętu. Tym niemniej przewidywano, że nie zdoła się zebrać funduszy na wariant 1, a mimo wszystko wariant 3 kosztował mniej. Ostatecznie za wariantem 3 przesądziła społeczna zbiórka funduszy (w tym także na Węgrzech) w celu ratowania „naszego Stefana”.

Przebudowa zakładała, że okręt musi uzyskiwać „dużą” prędkość. Dlatego obejmowała całkowitą wymianę napędu, co wiązało się z rozbiórką całego śródokręcia. W konsekwencji wymieniono napęd, położono nowy (grubszy) pancerz poziomy, a na pokładzie zabudowano nową artylerię średnią i lekką oraz nowe nadbudówki. Zastosowano dość nietypowy przewód kominowy, z boku dość wąski, ale szeroki.

Drugim problemem była bierna obrona przeciwpodwodna. Dotychczasowe 1,5 m głębokości na każdej burcie było zdecydowanie za wąskie. Dodano więc niemal 2 m bąbli przeciwtorpedowych z każdej strony, ale w konsekwencji okręt zrobił się pękaty. Ponieważ zakładano osiąganie nawet wyższych prędkości niż pierwotnie, to postanowiono wydłużyć kadłub o niemal 10 m, przez rekonstrukcję dziobu i rufy (w konsekwencji zmienił się współczynnik pełnotliwości).

Komentarz „projektanta”. Okręt, wbrew oczekiwaniom, okazał się pracochłonny. Dwukrotnie rozbierałem już niemal gotową nadbudówkę, bo nie byłem zadowolony. Estetycznie wydaje mi się, że „nie do przeskoczenia” był problem połączenia kadłuba z uskokiem, z kliprowym dziobem, w piękną całość. Komin to pewne „szaleństwo” i ciekaw jest Waszych opinii, czy wyszedł ładnie.

Technicznie okręt mnie nieco zawiódł. Mimo 19,7 tys. t wyporności ani nie jest specjalnie szybki, ani silnie uzbrojony. Nie wszedłem w przekalibrowanie dział z dwóch powodów: działo waży tyle samo, a kaliber rośnie – jak to ująć w programie oraz żal mi było zapasów amunicji 305 mm.

 

Stefan Batory (ex Szent Istvan), Poland Battleship laid down 1912 (Engine 1935)

Displacement:

            18 052 t light; 19 151 t standard; 19 773 t normal; 20 271 t full load

Dimensions: Length (overall / waterline) x beam x draught (normal/deep)

            (621,00 ft / 600,00 ft) x 77,00 ft (Bulges 89,00 ft) x (27,00 / 27,58 ft)

            (189,28 m / 182,88 m) x 23,47 m (Bulges 27,13 m)  x (8,23 / 8,41 m)

Armament:

      6 - 12,01" / 305 mm 45,0 cal guns - 873,07lbs / 396,02kg shells, 150 per gun

              Breech loading guns in turret on barbette mounts, 1912 Model

              2 x 3-gun mounts on centreline ends, evenly spread

      12 - 4,72" / 120 mm 50,0 cal guns - 55,82lbs / 25,32kg shells, 600 per gun

              Dual purpose guns in turret on barbette mounts, 1934 Model

              4 x Twin mounts on sides, forward evenly spread

              2 x Twin mounts on centreline ends, evenly spread

                        2 raised mounts

      16 - 1,57" / 40,0 mm 60,0 cal guns - 2,14lbs / 0,97kg shells, 2 000 per gun

              Anti-air guns in deck mounts, 1930 Model

              6 x Twin mounts on sides, forward evenly spread

                        6 raised mounts

              2 x Twin mounts on centreline ends, evenly spread

                        2 double raised mounts

      20 - 0,52" / 13,2 mm 76,0 cal guns - 0,08lbs / 0,04kg shells, 6 000 per gun

              Machine guns in deck mounts, 1930 Model

              8 x Twin mounts on sides, forward evenly spread

                        8 raised mounts

              2 x Twin mounts on sides, forward deck centre

                        2 double raised mounts

      Weight of broadside 5 944 lbs / 2 696 kg

Armour:

   - Belts:                     Width (max)   Length (avg)               Height (avg)

            Main:   7,87" / 200 mm           325,00 ft / 99,06 m     12,00 ft / 3,66 m

            Ends:   3,94" / 100 mm           165,00 ft / 50,29 m     12,00 ft / 3,66 m

              110,00 ft / 33,53 m Unarmoured ends

            Upper: 1,97" / 50 mm 257,00 ft / 78,33 m     16,00 ft / 4,88 m

              Main Belt covers 83% of normal length

              Main belt does not fully cover magazines and engineering spaces

   - Torpedo Bulkhead - Additional damage containing bulkheads:

                        1,97" / 50 mm 325,00 ft / 99,06 m     26,00 ft / 7,92 m

            Beam between torpedo bulkheads 67,00 ft / 20,42 m

   - Hull Bulges:

                        1,97" / 50 mm 426,51 ft / 130,00 m   31,00 ft / 9,45 m

   - Gun armour:          Face (max)      Other gunhouse (avg) Barbette/hoist (max)

            Main:   9,84" / 250 mm           5,91" / 150 mm                       9,84" / 250 mm

            2nd:     1,97" / 50 mm 1,00" / 25 mm             1,97" / 50 mm

   - Armoured deck - multiple decks:

            For and Aft decks: 4,33" / 110 mm

            Forecastle: 0,79" / 20 mm  Quarter deck: 0,98" / 25 mm

   - Conning towers: Forward 12,01" / 305 mm, Aft 5,91" / 150 mm

Machinery:

            Oil fired boilers, steam turbines,

            Geared drive, 4 shafts, 106 006 shp / 79 081 Kw = 30,20 kts

            Range 5 000nm at 12,00 kts

            Bunker at max displacement = 1 120 tons

Complement:

            833 - 1 083

Cost:

            £1,617 million / $6,468 million

Distribution of weights at normal displacement:

            Armament: 1 339 tons, 6,8%

               - Guns: 1 339 tons, 6,8%

            Armour: 6 768 tons, 34,2%

               - Belts: 1 998 tons, 10,1%

               - Torpedo bulkhead: 615 tons, 3,1%

               - Bulges: 963 tons, 4,9%

               - Armament: 1 007 tons, 5,1%

               - Armour Deck: 1 902 tons, 9,6%

               - Conning Towers: 282 tons, 1,4%

            Machinery: 3 012 tons, 15,2%

            Hull, fittings & equipment: 6 934 tons, 35,1%

            Fuel, ammunition & stores: 1 721 tons, 8,7%

            Miscellaneous weights: 0 tons, 0,0%

Overall survivability and seakeeping ability:

            Survivability (Non-critical penetrating hits needed to sink ship):

              25 614 lbs / 11 618 Kg = 29,6 x 12,0 " / 305 mm shells or 4,5 torpedoes

            Stability (Unstable if below 1.00): 1,09

            Metacentric height 4,0 ft / 1,2 m

            Roll period: 18,7 seconds

            Steadiness       - As gun platform (Average = 50 %): 77 %

                                   - Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,47

            Seaboat quality  (Average = 1.00): 1,05

Hull form characteristics:

            Hull has rise forward of midbreak,

              a normal bow and a cruiser stern

            Block coefficient (normal/deep): 0,480 / 0,482

            Length to Beam Ratio: 6,74 : 1

            'Natural speed' for length: 24,49 kts

            Power going to wave formation at top speed: 58 %

            Trim (Max stability = 0, Max steadiness = 100): 73

            Bow angle (Positive = bow angles forward): 27,25 degrees

            Stern overhang: 4,00 ft / 1,22 m

            Freeboard (% = length of deck as a percentage of waterline length):

                                               Fore end,        Aft end

               - Forecastle: 25,00%,  33,00 ft / 10,06 m,  23,00 ft / 7,01 m

               - Forward deck:       42,00%,  23,00 ft / 7,01 m,  23,00 ft / 7,01 m

               - Aft deck:   12,20%,  15,00 ft / 4,57 m,  15,00 ft / 4,57 m

               - Quarter deck:        20,80%,  15,00 ft / 4,57 m,  15,00 ft / 4,57 m

               - Average freeboard:                       21,36 ft / 6,51 m

Ship space, strength and comments:

            Space  - Hull below water (magazines/engines, low = better): 89,2%

                        - Above water (accommodation/working, high = better): 146,6%

            Waterplane Area: 30 234 Square feet or 2 809 Square metres

            Displacement factor (Displacement / loading): 109%

            Structure weight / hull surface area: 156 lbs/sq ft or 762 Kg/sq metre

            Hull strength (Relative):

                        - Cross-sectional: 0,94

                        - Longitudinal: 1,77

                        - Overall: 1,00

            Adequate machinery, storage, compartmentation space

            Excellent accommodation and workspace room

            Ship has slow, easy roll, a good, steady gun platform

Dodatkowo umieszczam poniżej rysunek „sylwetkowy” porównujący w zmniejszonej skali okręt przed (wyżej) i po przebudowie (niżej).