Przebudowa pancernika Dwienadcat’ Apostołow na krążownik W.I.Lenin 1934 (1 jednostka)
Pomimo trudności, o których pisałem w poprzednim poście, udało mi się opracować następny projekt, wg pomysłu kolegi ŁK.
W tytule tego postu, a także w
raporcie, okręt jest klasyfikowany jako krążownik. Jest to jednak dość daleko
idące uproszczenie; Pomysłodawca przewidział dla tej jednostki rozliczne role,
np. krążownika eskortowego, krążownika-lodołamacza, okrętu badawczego, a nawet
kombinacji ww. ról. Tyle tytułem wstępu, szczegóły znajdziecie w legendzie
(autorstwa Pomysłodawcy) oraz w opisie technicznym i raporcie.
Mały rosyjski pancernik Dwienadcat’ Apostołow oprócz osobliwego
(ale tradycyjnego dla floty rosyjskiej) imienia, nie wyróżniał się niczym
szczególnym. Całą swoją karierę wegetował na Morzu Czarnym, a na złom odprawili
go bolszewicy dopiero w styczniu 1931 r. Warto zauważyć, że przestarzałość samej
koncepcji okrętu (pancerz compound, cylindryczne kotły parowe, archaiczna
artyleria czarnoprochowa) spowodowały, że służba czynna okrętu trwała tylko 19
lat (1892 - 1911). Następne 20 lat okręt pełnił funkcję stacjonarnego hulka.
Żeby jednak było ciekawiej, napiszemy dalsze dzieje tego uroczego staruszka. W
tym celu cofniemy się do 1930 r., kiedy to rozpoczęła się budowa Kanału Białomorsko-Bałtyckiego.
Obok aspektów gospodarczych, miał on stwarzać możliwość przerzucania wodami
wewnętrznymi okrętów pomiędzy Flotą Bałtycką a Północną. A to działało
szczególnie silnie na wyobraźnię sowieckich decydentów. Dodajmy, że ów
ukończony w 1933 r. kanał, absolutnie nie spełnił pokładanych w nim nadziei, z
powodu swojej małej głębokości, wynoszącej zaledwie 3,5 m. Ale to już zupełnie
inna historia. Faktem jednak stała się gospodarcza i militarna aktywizacja
sowieckiej Arktyki. W związku z tym, właśnie w roku 1930, dowództwo sowieckiej
floty zwróciło uwagę na rdzewiejący na redzie Sewastopola stary pancernik o niezwykle
silnej konstrukcji kadłuba. Postanowiono bowiem przebudować go na specyficzny
lodołamacz-krążownik i flagowiec Floty Północnej. Głównym jego zadaniem miało
stać się zabezpieczenie sowieckiej żeglugi handlowej na Północnej Drodze
Morskiej, zarówno w okresie pokoju, jak i wojny. W czasie pokoju przewidywano
dla okrętu także funkcje jednostki naukowo-badawczej, operującej na obszarach
podbiegunowych. Przebudowę okrętu rozpoczęto od… zmiany nazwy na W.I.Lenin. Stalin - który nie był pozbawiony poczucia humoru - stwierdził,
że nie było w tej sprawie żadnej rozsądnej alternatywy i okręt musiał otrzymać
imię 13 „apostoła” – apostoła idei socjalizmu J.
Jako, że okręt był już od 20 lat
rozbrojony, bez większych problemów przerzucono go przez cieśniny
czarnomorskie i Gibraltar do Europy zachodniej i dalej na Morze Bałtyckie.
Okręt, którego maszyny i kotły poddano doraźnemu remontowi, pokonał tę trasę
samodzielnie, jedynie w asyście holownika pełnomorskiego, choć jego prędkość
maksymalna z trudem dochodziła do 10 węzłów. Do portu w Leningradzie
wpłynął 13 maja 1931 r., kotwicząc na nabrzeżu Stoczni im. Żdanowa, która miała
przeprowadzić jego przebudowę. Plany modernizacji okrętu opracowano do końca
1931 r., a prace stoczniowe mogły się rozpocząć 01.04.1932 r. Przebudowa została
zakończona 17.12.1934 r. Okręt został skierowany do Floty Północnej, odbywając
klasyczny rejs wokół Półwyspu Skandynawskiego, osiągając Archangielsk
24.05.1935 r. W latach DWS W.I.Lenin
wykazał swą dużą użyteczność, zarówno jako lodołamacz, jak i krążownik.
Wielokrotnie wychodził w asyście 2 – 3 starych niszczycieli na spotkanie
konwojów zmierzających do Murmańska, wydatnie wspomagając ich obronę
przeciwlotniczą. W wojennej służbie okrętu zaistniały dwa wydarzenia o
dramatycznym charakterze. Pierwsze wiązało się z niemiecką operacją „Wunderland”,
która była wypadem krążownika Admiral
Scheer na wody arktyczne. W toku tej operacji niemiecki panzerschiff zatopił 25.08.1942 r. sowiecki
lodołamacz Aleksandr Sibirjakow, a
następnego dnia ostrzelał bazę w Dikson. Tu jednak spotkała go niespodzianka w
postaci zaczajonego nań sowieckiego okrętu. W wyniku pojedynku artyleryjskiego Admiral Scheer trafił co prawda Lenina trzema pociskami 283 mm,
sam jednak zainkasował dwa ciosy niemal równie „poważnymi” pociskami 254 mm,
które - dla słabości jego opancerzenia i oddalenia od bazy - mogły przynieść
katastrofalne konsekwencje, zwłaszcza, że jeden z pocisków uszkodził główny
dalocelownik Niemca. Admiral Scheer,
wykorzystując znaczną przewagę prędkości, zerwał natychmiast kontakt bojowy i
oddalił się w kierunku Narwiku. Drugie dramatyczne zdarzenie w dziejach
sowieckiego krążownika zaistniało 19.10.1943 r., kiedy to został storpedowany
120 mil na północny-zachód od Murmańska, przez niemiecki okręt podwodny U-123. Dwa trafienia w część dziobową
okrętu nie zagroziły jednak jego pływalności i zdołał osiągnąć samodzielnie
port bazowy. Po remoncie powrócił do służby 07.03.1944 r. W połowie 1944 r. W.I.Lenin utracił status flagowca Floty
Północnej na rzecz pozyskanego od Brytyjczyków pancernika Royal Sovereign, który podjął służbę pod banderą sowiecką
30.05.1944 r. jako Archangielsk. Po
wojnie W.I. Lenin kontynuował służbę
czynną do 31.12.1949 r. Następnie, w latach 1950 – 1958 służył w charakterze
rozbrojonego hulka koszarowego. Spisany ze stanu floty 31.12.1958 r., został
zezłomowany do końca 1960 r.
Kolej na
opis techniczny przebudowy (wspólne dzieło moje i Pomysłodawcy).
Kadłub
Przebudowano część dziobową kadłuba, likwidując
taran oraz przystosowując ją do pływania w trudnych warunkach lodowych.
Częściowo zmieniono podział wewnętrzny kadłuba.
Napęd
Pierwotnie planowano zachować istniejące
maszyny parowe, po ich kapitalnym remoncie. Zrezygnowano jednak z tego, po
stwierdzeniu licznych uszkodzeń, w tym pęknięć cylindrów. Ekspertyza wykazała,
że zaistniały one w czasie rejsu z Morza Czarnego na Bałtyk, podczas którego, niedoświadczona
załoga maszynowa dopuściła się wielokrotnie nadmiernego forsowania wyłączonych
wcześniej przez 20 lat z eksploatacji i zużytych maszyn, poddanych przed rejsem
jedynie doraźnemu remontowi.
Ostatecznie, zamontowano na okręcie, przechowywane
od 10 lat w magazynach stoczniowych dwie maszyny parowe, należące niegdyś do
predrednota Riespublika, skasowanego
w listopadzie 1923 r. Przed ich ponownym zamontowaniem, zostały poddane
starannemu remontowi, który przywrócił im pełną sprawność techniczną.
Wymieniono również kotły, montując osiem jednostek typu Yarrow w czterech
kotłowniach. Dodatkowo zamontowano kocioł pomocniczy, służący do obsługi ogrzewania,
agregatów prądotwórczych i innych mechanizmów na postoju.
Wielka pojemność zbiorników paliwa daje
tej jednostce wysoki poziom autonomiczności w trakcie pokojowej służby naukowo-badawczej
oraz możliwość zasilania paliwem mniejszych jednostek eskorty w czasie wojny.
Uzbrojenie
Na uprzednio rozbrojonym okręcie
zamontowano:
- 2xIIx254
mm/50 (10") Pattern 1908, przy
elewacji maksymalnej 45o donośność pociskiem HE 225,2 kg wynosi
25010 m (przy zwiększonym ładunku miotającym 25890 m;
- 4xIx130 mm/55
(5.1") Pattern 1913, przy elewacji maksymalnej 20o donośność
pociskiem HE 36,86 kg wynosi 15360 m;
-
4xIx76.2 mm/55 (3") Pattern 1931,
przy elewacji 45o donośność pociskiem HE 6,95 kg wynosi 14640 m, a przy
elewacji maksymalnej 85o donośność pionowa tym samym pociskiem wynosi
8970 m;
-
8xIx45 mm/46 (1.77") 21-K, przy
elewacji 45o donośność pociskiem HE 1,41 kg wynosi 9200 m, a przy
elewacji maksymalnej 85o donośność pionowa tym samym pociskiem wynosi
6000 m;
-
4xIx12,7 mm/79 (0,5”) DK, maksymalna donośność pozioma wynosi 4570 m, a pionowa 2770 m, skuteczna
odpowiednio 2510 i 1520 m.
Wykorzystano zachowane w arsenałach, zmodernizowane
wieże 254 mm z krążownika Riurik
(1909). Zamontowano je na częściowo zaślepionych barbetach dawnych stanowisk
305 mm.
Do kierowania ogniem zainstalowano
dalocelownik optyczny o bazie 7,2 m oraz pomocniczy dalmierz optyczny o bazie 3,2
m.
W trakcie służby nastąpiły następujące
zmiany w uzbrojeniu:
- 1940 – 8xIx45 mm/46 (1.77")
21-K > 8xIx37 mm/67 (1.5") 70-K, 4xIx12,7 mm/79 (0,5”) DK > 4xIx12,7 mm/79 (0,5”) DSzK;
- 1941 – 4xIx76.2 mm/55 (3") Pattern
1931 > 4xIx76.2 mm/55 (3") 34-K Pattern 1935;
- 1943 – 8xIx37 mm/67 (1.5") 70-K
> 8xIIx37 mm/67 (1.5") 70-K; 4xIx12,7 mm/79 (0,5”) DSzK > 4xIIx12,7 mm/79 (0,5”) DSzK.
Opancerzenie
Zdemontowano pancerz burtowy typu
compound oraz opancerzenie kazamat. Zdemontowane płyty ze stali chromoniklowej
(burtowe 178 mm i kazamat 127 mm) przewalcowano do grubości 51 mm i
wykorzystano do budowy grodzi ptorp. Resztę stali chromoniklowej użyto do
opancerzenia stanowiska dowodzenia. Dodano górny pas burtowy 152 mm oraz górny
pokład pancerny 25 mm ze stali Kruppa.
Inne
Całkowicie przebudowano nadbudówki,
maszty i kominy.
Zainstalowano nowy system kierowania
ogniem oraz nowe wyposażenie radionawigacyjne, m.in. pięć radiostacji o
zróżnicowanym zasięgu. Dostawcą powyższego była włoska firma Officine Galileo.
Na skutek przebudowy:
- zanurzenie okrętu zmniejszyło się z
7,75 do 7,60 m, a wyporność normalna z 8709 do 8513 t;
- prędkość maksymalna zwiększyła się z
15,70 do 18,77 w, a zasięg z 1540 Mm przy 10 w. do 19500 Mm przy 12 w.
Koszt przebudowy wyniósł 44,3%
wartości porównywalnego nowego okrętu.
Mój
osobisty komentarz do starcia Lenina
ze Scheerem.
Jestem dowódcą Scheera, moje zadanie to zwalczanie konwojów arktycznych. Mam kontakt
z konwojem; przez szkła lornety widzę okręt o „poważnej”, jednokominowej sylwetce. Co to może być? Brytyjskie i amerykańskie
krążowniki ciężkie mają co najmniej dwa kominy, rosyjskie też. Jednokominowe są
brytyjskie pancerniki typów Queen Elizabeth
i Renown. Za chwilę w pobliżu
mojego okrętu pada seria czterech pocisków; mój oficer artylerii twierdzi, że
to na pewno więcej niż 8”, prawdopodobnie 10". Mam podjąć walkę? Nawet
jeśli pokonam przeciwnika, to raczej nie obejdzie się bez poważnych uszkodzeń. Będę
musiał wracać do bazy i zadanie (zwalczanie alianckiej żeglugi) pozostanie
niewykonane. Zatopienie jednego, a nawet kilku równorzędnych przeciwników,
stosunku sił Royal Navy i Kriegsmarine nie zmieni. Decyzja - odchodzę.
W.I.Lenin, Soviet Union cruiser laid down 1888, launched 1890, completed
1892, rebuilt 1934 (engine 1933)
Displacement:
6 414 t light;
6 851 t standard; 8 513 t normal; 9 843 t full load
Dimensions: Length (overall / waterline) x beam x draught (normal/deep)
(347,38 ft / 341,86 ft)
x 60,04 ft x (24,93 / 28,09 ft)
(105,88 m / 104,20 m) x
18,30 m x (7,60 / 8,56 m)
Armament:
4 - 10,00" / 254 mm
50,0 cal guns - 496,48lbs / 225,20kg shells, 150 per gun
Breech loading guns in turret on barbette
mounts, 1906 Model
2 x 2-gun mounts on centreline ends, evenly
spread
4 - 5,12" / 130 mm 55,0
cal guns - 81,26lbs / 36,86kg shells, 300 per gun
Quick firing guns in casemate mounts, 1912
Model
4 x Single mounts on sides, evenly spread
4 hull
mounts in casemates - Limited use in heavy seas
4 - 3,00" / 76,2 mm
55,0 cal guns - 15,32lbs / 6,95kg shells, 750 per gun
Anti-air guns in deck mounts, 1931 Model
4 x Single mounts on sides, evenly spread
8 - 1,77" / 45,0 mm
46,0 cal guns - 3,11lbs / 1,41kg shells, 1 500 per gun
Anti-air guns in deck mounts, 1932 Model
8 x Single mounts on sides, evenly spread
8 raised
mounts
4 - 0,50" / 12,7 mm
79,0 cal guns - 0,09lbs / 0,04kg shells, 4 500 per gun
Machine guns in deck mounts, 1931 Model
4 x Single mounts on sides, evenly spread
4 double
raised mounts
Weight of broadside 1 933
lbs / 994 kg
Armour:
- Belts: Width (max) Length
(avg) Height (avg)
Main: 7,01" / 178 mm 211,61 ft / 64,50 m 6,56
ft / 2,00 m
Ends: Unarmoured
Upper: 5,98" / 152 mm 211,61 ft / 64,50 m 6,56
ft / 2,00 m
Main Belt covers 95% of normal length
- Torpedo Bulkhead - Additional damage containing bulkheads:
2,01"
/ 51 mm 211,61 ft / 64,50 m 23,62 ft / 7,20 m
Beam between torpedo
bulkheads 44,29 ft / 13,50 m
- Gun armour: Face (max) Other gunhouse (avg) Barbette/hoist (max)
Main: 5,98" / 152 mm 2,99" / 76 mm 5,98"
/ 152 mm
2nd: 5,98" / 152 mm - -
3rd: 0,98" / 25 mm -
-
- Armoured deck - multiple decks:
For and Aft decks:
3,50" / 89 mm
- Conning towers: Forward 7,01" / 178 mm, Aft 0,00" / 0 mm
Machinery:
Oil fired boilers,
complex reciprocating steam engines,
Direct drive, 2 shafts,
17 600 ihp / 13 130 Kw = 18,77 kts
Range 19 500nm at
12,00 kts
Bunker at max
displacement = 2 992 tons
Complement:
443 - 576
Cost:
£0,268 million / $1,072
million
Distribution of weights at normal displacement:
Armament: 734 tons,
8,6%
- Guns: 734 tons, 8,6%
Armour: 2 342
tons, 27,5%
- Belts: 812 tons, 9,5%
- Torpedo bulkhead: 371 tons, 4,4%
- Armament: 335 tons, 3,9%
- Armour Deck: 760 tons, 8,9%
- Conning Tower: 63 tons, 0,7%
Machinery: 991 tons,
11,6%
Hull, fittings &
equipment: 2 348 tons, 27,6%
Fuel, ammunition &
stores: 2 099 tons, 24,7%
Miscellaneous weights:
0 tons, 0,0%
Overall survivability and seakeeping ability:
Survivability
(Non-critical penetrating hits needed to sink ship):
12 761 lbs / 5 788 Kg = 23,7 x 10,0
" / 254 mm shells or 2,2 torpedoes
Stability (Unstable if
below 1.00): 1,25
Metacentric height 3,5
ft / 1,1 m
Roll period: 13,5
seconds
Steadiness - As gun platform (Average = 50 %): 71 %
-
Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,48
Seaboat quality (Average = 1.00): 1,29
Hull form characteristics:
Hull has a flush deck,
a normal bow and a cruiser stern
Block coefficient
(normal/deep): 0,582 / 0,598
Length to Beam Ratio:
5,69 : 1
'Natural speed' for
length: 18,49 kts
Power going to wave
formation at top speed: 58 %
Trim (Max stability =
0, Max steadiness = 100): 55
Bow angle (Positive =
bow angles forward): 17,00 degrees
Stern overhang: -2,46
ft / -0,75 m
Freeboard (% = length
of deck as a percentage of waterline length):
Fore
end, Aft end
- Forecastle: 20,00%, 18,04 ft /
5,50 m, 16,40 ft / 5,00 m
- Forward deck: 31,00%, 16,40 ft / 5,00
m, 16,40 ft / 5,00 m
- Aft
deck: 31,00%, 16,40 ft / 5,00 m, 16,40 ft / 5,00 m
- Quarter deck: 18,00%, 16,40 ft /
5,00 m, 16,40 ft / 5,00 m
- Average freeboard: 16,54 ft / 5,04 m
Ship tends to be wet
forward
Ship space, strength and comments:
Space - Hull below water (magazines/engines, low =
better): 89,0%
- Above
water (accommodation/working, high = better): 104,1%
Waterplane Area:
14 764 Square feet or 1 372 Square metres
Displacement factor
(Displacement / loading): 128%
Structure weight / hull
surface area: 119 lbs/sq ft or 582 Kg/sq metre
Hull strength
(Relative):
-
Cross-sectional: 0,90
-
Longitudinal: 3,26
- Overall:
1,03
Adequate machinery,
storage, compartmentation space
Adequate accommodation
and workspace room
Ship has slow, easy
roll, a good, steady gun platform
Good seaboat, rides out
heavy weather easily
