Konferencja krakowska 1929
Zgodnie
z zapowiedziami, wczesną wiosną rozpoczęła się w Krakowie międzynarodowa
konferencja (zwana dalej Konferencją), mająca na celu pokojowe rozwiązanie
kilku konfliktów, które pojawiając się jednocześnie, zagroziły pokojowi w
Europie.
W
obradach Konferencji udział wzięły wszystkie państwa europejskie, za wyjątkiem
Szwajcarii, Luksemburga oraz państw „karłowatych”, takich jak: Monako, Andora,
San Marino i Liechtenstein. Polska, jako gospodarz objęła przewodnictwo obrad, a
na osobę Przewodniczącego wybrany został prof. dr Wielowieyski.
Mam
nadzieję, że Czytelnicy mi wybaczą, ale nie zdecydowałem się tym razem na
szczegółowe relacjonowanie obrad. Powodów jest kilka. Po pierwsze, obszerność i
wielowątkowość omawianych spraw sprawiłaby, że szczegółowa relacja przybrałaby
objętość sporego tomu. Po drugie, krzyżujące się sprzeczności i trudności w
wypracowaniu jednolitego stanowiska sprawiły, że tak naprawdę istotne decyzje
zostały wypracowane nie w czasie obrad plenarnych, a w kuluarowych dwu- i
wielostronnych negocjacjach i przetargach. Po trzecie, zagadnienia polityczne
stanowią tylko tło tego bloga i nie powinny zajmować na nim – moim zdaniem –
zbyt wiele miejsca. Tak więc, po krótkim omówieniu wysuwanych przez uczestników
obrad żądań i postulatów, przejdę od razu do przedstawienia końcowych ustaleń
Konferencji.
Kwestia
włoska.
Przedstawiciele
Królestw Północnowłoskiego i Obojga Sycylii zgłosili wolę połączenia obydwu
państw pod berłem Wiktora Emanuela III i nazwą Królestwa Włoskiego.
Poparcie
dla tych planów zgłosiły: Królestwo Północnoniemieckie, Imperium Rosyjskie i
Księstwo Czarnogóry, a sprzeciw: Królestwo Francuskie i Cesarstwo
Austro-węgierskie.
Kwestia
austro-węgierska.
Czesi
i Słowacy zażądali utworzenia suwerennego Królestwa Czesko-słowackiego.
Chorwaci, Słoweńcy oraz zamieszkujący monarchię austro-węgierską Serbowie
wysunęli postulat utworzenia Królestwa Iliryjskiego, w skład którego prócz
Chorwacji z Dalmacją, Słowenii części Banatu weszłyby również obecne księstwa
Serbii i Czarnogóry. Rumunii z Siedmiogrodu zażądali połączenia tego kraju z hospodarstwami
Wołoskim i Mołdawskim w jedno Królestwo Rumuńskie. Włosi z Tyrolu Południowego
i Triestu wyrazili wolę przyłączenia tych obszarów do jednoczących się Włoch.
Poparcie
dla wszystkich tych postulatów wyraziły: Królestwo Północnoniemieckie, Imperium
Rosyjskie, obydwa królestwa włoskie, księstwa Serbii i Czarnogóry oraz
hospodarstwa Wołoskie i Mołdawskie. Zdecydowanie przeciwne są: Królestwo
Francuskie, Imperium Tureckie, Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii,
przedstawiciele węgierscy oraz oczywiście rząd austro-węgierski.
Kwestia
rumuńska.
Hospodarstwa
Wołoskie i Mołdawskie zażądały zerwania zależności lennej od Imperium
Tureckiego oraz zjednoczenia się w Królestwo Rumuńskie z przyłączeniem
Siedmiogrodu.
Poparcia
tym planom udzieliły: Imperium Rosyjskie, Królestwo Francuskie, Królestwo
Greckie i Królestwo Północnoniemieckie. Sprzeciwiają się: Imperium Tureckie
oraz Księstwo Serbii.
Kwestia
niemiecka.
Przedstawiciele
Hesji oznajmili, że miejscowy Landtag ogłosił secesję Hesji ze Związku
Reńskiego i przyłączenie jej do Królestwa Północnoniemieckiego.
Zdecydowany
sprzeciw wyraziły: Królestwo Francuskie, Królestwo Polskie, Królestwo Danii i
Norwegii oraz Cesarstwo Austro-węgierskie. Popiera te plany Imperium Rosyjskie,
Królestwo Północnowłoskie oraz oczywiście Królestwo Północnoniemieckie.
Ustalenia Konferencji.
§ 1.
Zachowuje
się całość i integralność Cesarstwa Austro-Węgier. Jednocześnie wzywa się rząd
austro-węgierski do zapewnienia zamieszkującym tę Monarchię mniejszościom
autonomii w zakresie języka, wyznania, oświaty, kultury oraz samorządu
wewnętrznego.
§ 2.
Wyznacza
się na rok 1930 zwołanie do Wiednia konferencję z udziałem Królestw:
Francuskiego, Wielkiej Brytanii i Irlandii, Polski, Imperium Rosyjskiego oraz
Cesarstwa Austro-Węgier, celem przyjęcia rozwiązań mających na celu
normalizację wewnętrznej sytuacji politycznej w Cesarstwie.
§ 3.
Wyraża
się zgodę na utworzenie zjednoczonego Królestwa Włoskiego, pod warunkiem
wyrzeczenia się wszelkich roszczeń terytorialnych w stosunku do sąsiednich
państw.
§ 4.
Znosi
się zależność lenną od Imperium Tureckiego hospodarstw Wołoskiego i
Mołdawskiego oraz wyraża się zgodę na ich połączenie w Księstwo Rumuńskie.
§ 5.
Wyraża się zgodę na wyjście
Hesji ze Związku Reńskiego i przyłączenie tego kraju do Królestwa
Północnoniemieckiego.
§ 6.
Za wyrażoną w § 5. zgodę,
przyznaje się tytułem rekompensaty: Królestwu Francuskiemu wydzielone z
Niemieckiej Afryki Wschodniej terytoria Ruandy i Burundi, Królestwu Danii i
Norwegi okręg Ditmarsken (Dithmarschen) z wyłączeniem miasta Brunsbüttel i
Królestwu Polskiemu wydzielony z Niemieckiej Nowej Gwinei Archipelag Bismarcka.
Podsumowanie wyników
Konferencji oraz wynikające z nich zmiany przedstawię w osobnym poście.
