Polski krążownik liniowy typu Święty Jerzy 1939 (1 szt.)
Pomysłodawcą
projektu jest kolega Darek.
Na wstępie,
chciałbym się wytłumaczyć z klasyfikacji tej jednostki. Mamy tu do czynienia z
czymś większym, niż ciężki krążownik, ale mniejszym od typowego okrętu
liniowego. Projektodawca roboczo nazwał ten okręt „nadkrążownikiem” Nie ma
wielu podobnych konstrukcji; jedyne – chociażby trochę – podobne i zbudowane okręty
to Alaska i Deutschland. Amerykanie klasyfikowali Alaskę jako krążownik najcięższy (heaviest cruiser), a Niemcy Deutschlanda nawet jako pancernik (Panzerschiff). W literaturze anglojęzycznej, podobne
projekty są określane jako „super cruiser”, „cruiser-killer” lub „scaled-up
heavy cruiser”
W
mniejszych flotach, okręty z artylerią główną 8-11” mm były klasyfikowane jako
pancerniki obrony wybrzeża. Te ostatnie jednak, charakteryzowały się małą
prędkością (15-22 w.). Nasz okręt jest znacznie szybszy; po długich przemyśleniach,
sklasyfikowałem go jako krążownik liniowy. Wiem, że to przesada, ale
przyjmijmy, że jest to taki „krążownik liniowy dla ubogich”
Co do nazwy; naprawdę, jej zbieżność z moim imieniem jest
tylko przypadkowa😌. Proponowałem nazwę Grunwald,
ale Pomysłodawca pragnął upamiętnić polski okręt admiralski z bitwy pod Oliwą; jego
pomysł, jego wola!
Teraz tzw. legenda.
Przezwyciężając skutki światowego
kryzysu lat 30-tych, rząd IIRP uznał, że niezłym pomysłem będzie zamówienie dla
KMW dużego okrętu przy założeniu, że dużą część dostaw zapewni, budzący się ze
stagnacji, krajowy przemysł. Na bazie tych założeń, zamówiono jednostkę, która
miałaby, po pierwsze, zdecydowanie wzmocnić PMW, po drugie, podnieść jej prestiż,
a po trzecie, niejako wymusić postęp technologiczny u krajowych dostawców. Z uwagi
na niezbyt dobre doświadczenia z francuskim przemysłem stoczniowym, oraz trwającą
już budowę w stoczni brytyjskiej niszczycieli typu Grom, wybrano brytyjską stocznię Devonport Dyd w Plymouth.
Stępka pod okręt położona została w
listopadzie 1936 roku. Strona polska zobowiązała się do dostarczenia:
- większości stali konstrukcyjnej (bez
odlewów i stali pancernej);
- całej artylerii (działa 254, 105 i
40 mm zakupione u Boforsa, 20 mm własnej produkcji);
- większości urządzeń pomocniczych
(skraplacze, wyparniki, pompy itp.);
- instalacji elektrycznej, (generatory,
silniki, kable i osprzęt);
- rurociągów technologicznych z
armaturą;
- lin, łańcuchów itp.;
- wyposażenia radiotechnicznego (radiostacje,
radionamierniki);
- całości wyposażenia
kwatermistrzowskiego.
W sumie, udział strony polskiej obejmuje
58% kosztów budowy, w tym dostaw krajowych 31%
Okręt wodowany został w lutym
1938, a ukończony w kwietniu 1939 roku.
Kadłub
Gładkopokładowy z wąska pawężą rufową.
Napęd
Osiem kotłów typu Admiralty w czterech
kotłowniach; jeden zbiorczy komin. Cztery turbiny parowe z przekładniami typu
Parsons.
Uzbrojenie
Aktualnie:
- 4xIIx254 mm/45 (10") Bofors
M.1929, przy elewacji maksymalnej 45o donośność pociskami HE i APC
225,0 kg wynosi 30300 m;
- 6xIIx105 mm/50 (4.1") Bofors
M.1930, przy elewacji 45o donośność pociskiem HE 16,0 kg wynosi 18200
m, a przy elewacji maksymalnej 85o donośność tym samym pociskiem wynosi
12000 m;
- 8xIIx40 mm/60 (1.57") Bofors
M.1934, przy elewacji 45o donośność pociskiem HE 0,93 kg wynosi 9800
m, a przy elewacji maksymalnej 85o donośność tym samym pociskiem wynosi
7150 m;
- 9xIIx20 mm/70 (0,79”) 38FK,
donośność maksymalna w poziomie 6000 m, w pionie 3600 m.
System kierowania ogniem obejmuje:
- dwa główne dalocelowniki optyczne o
bazie 5,3 m,
- trzy dalocelowniki pomocnicze/plot optyczne
o bazie 4,4 m,
- dalmierz optyczny o bazie 2,9 m.
Opancerzenie
Ogólnie jak na schemacie. Górny
burtowy pas pancerny obejmuje urzadzenia napędowe oraz generatory energii
elektrycznej.
Inne
Wyposażenie radiotechniczne składa się
z pięciu radiostacji o zróżnicowanym zasiegu oraz dwu radionamierników.
Okręt – jako przeznaczony głównie
do operowania na Bałtyku – wyposażenia lotniczego nie posiada. Jednakże, w
związku z kolonialno-mocarstwowymi planami ówczenych kół rządzących, na
kadłubie zamontowano podstawy pod dwie katapulty oraz jeden żuraw, co umożliwia
późniejsze zaokrętowanie do dwóch niewielkich wodnosamolotów łącznikowych (np. typu
Nikol A-2).
Teraz dalsze, hipotetyczne losy okrętu. Gdyby PMW w roku 1939 taki okręt posiadała, Schleswig-Holstein wybrałby inne miejsce na „kurtuazyjną wizytę” Przy założeniu, że na Helu mamy 2xIIx340 mm (hipotetyczne) i 4xIx152 mm (realne) oraz na Oksywiu 4xIx139 mm (hipotetyczne) i 2xIx100 mm (realne), raczej żadne ciężkie niemieckie okręty w okolicę Zatoki Gdańskiej by się nie wybrały. Wtedy, plan „Peking” straciłby sens. Oczywiście, jest jeszcze niemieckie lotnictwo. Skoro jednak, siła ognia plot prezentowanego okrętu co najmniej podwaja siłę ognia plot całej Obrony Wybrzeża, to może nie byłoby tak źle J. W każdym razie, obszar Hel-Oksywie-Westerplatte mógłby się bronić o wiele dłużej.
Święty Jerzy, Poland battle cruiser laid down 1936, launched 1938, completed 1939 (engine 1937)
Displacement:
16 999 t light;
17 817 t standard; 19 035 t normal; 20 010 t full load
Dimensions: Length (overall / waterline) x beam x draught (normal/deep)
(737,13 ft / 725,07 ft)
x 76,77 ft x (24,93 / 25,85 ft)
(224,68 m / 221,00 m) x
23,40 m x (7,60 / 7,88 m)
Armament:
8 - 10,00" / 254 mm
45,0 cal guns - 496,04lbs / 225,00kg shells, 150 per gun
Breech loading guns in turret on barbette
mounts, 1929 Model
4 x 2-gun mounts on centreline ends, evenly
spread
2 raised
mounts - superfiring
12 - 4,13" / 105 mm
50,0 cal guns - 35,27lbs / 16,00kg shells, 300 per gun
Dual purpose guns in deck and hoist mounts,
1930 Model
6 x Twin mounts on sides, evenly spread
16 - 1,57" / 40,0 mm
60,0 cal guns - 2,05lbs / 0,93kg shells, 1 500 per gun
Anti-air guns in deck mounts, 1934 Model
8 x Twin mounts on sides, evenly spread
8 raised
mounts
16 - 0,79" / 20,0 mm
70,0 cal guns - 0,27lbs / 0,12kg shells, 3 000 per gun
Anti-air guns in deck mounts, 1938 Model
2 x Twin mounts on sides, aft deck forward
2 raised
mounts
6 x Twin mounts on sides, evenly spread
6 double
raised mounts
2 - 0,79" / 20,0 mm
70,0 cal guns - 0,26lbs / 0,12kg shells, 3 000 per gun
Anti-air guns in deck mount, 1938 Model
1 x Twin mount on centreline, aft deck aft
1 double
raised mount
Weight of broadside 4 199
lbs / 1 905 kg
Armour:
- Belts: Width (max) Length
(avg) Height (avg)
Main: 5,98" / 152 mm 435,04 ft / 132,60 m 11,15
ft / 3,40 m
Ends: Unarmoured
Upper: 2,99" / 76 mm 246,06 ft / 75,00 m 7,87 ft
/ 2,40 m
Main Belt covers 92% of normal length
Main belt does not fully cover magazines and
engineering spaces
- Torpedo Bulkhead - Additional damage containing bulkheads:
2,01"
/ 51 mm 435,04 ft / 132,60 m 20,01 ft / 6,10 m
Beam between torpedo
bulkheads 64,63 ft / 19,70 m
- Gun armour: Face (max) Other gunhouse (avg) Barbette/hoist (max)
Main: 5,98" / 152 mm 3,50" / 89 mm 5,98"
/ 152 mm
2nd: 0,98" / 25 mm - 0,98" / 25 mm
- Armoured deck - multiple decks:
For and Aft decks:
3,50" / 89 mm
- Conning towers: Forward 5,98" / 152 mm, Aft 2,99" / 76 mm
Machinery:
Oil fired boilers,
steam turbines,
Geared drive, 4 shafts,
124 000 shp / 92 504 Kw = 33,18 kts
Range 7 500nm at
14,00 kts
Bunker at max
displacement = 2 193 tons
Complement:
809 - 1 053
Cost:
£7,937 million /
$31,747 million
Distribution of weights at normal displacement:
Armament: 1 248
tons, 6,6%
- Guns: 1 248 tons, 6,6%
Armour: 5 024
tons, 26,4%
- Belts: 1 487 tons, 7,8%
- Torpedo bulkhead: 647 tons, 3,4%
- Armament: 869 tons, 4,6%
- Armour Deck: 1 883 tons, 9,9%
- Conning Towers: 138 tons, 0,7%
Machinery: 3 437
tons, 18,1%
Hull, fittings &
equipment: 7 290 tons, 38,3%
Fuel, ammunition &
stores: 2 036 tons, 10,7%
Miscellaneous weights:
0 tons, 0,0%
Overall survivability and seakeeping ability:
Survivability
(Non-critical penetrating hits needed to sink ship):
27 242 lbs / 12 357 Kg = 54,5 x
10,0 " / 254 mm shells or 3,4 torpedoes
Stability (Unstable if
below 1.00): 1,02
Metacentric height 3,5
ft / 1,1 m
Roll period: 17,3
seconds
Steadiness - As gun platform (Average = 50 %): 72 %
-
Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,71
Seaboat quality (Average = 1.00): 1,20
Hull form characteristics:
Hull has a flush deck,
a normal bow and small transom stern
Block coefficient
(normal/deep): 0,480 / 0,487
Length to Beam Ratio:
9,44 : 1
'Natural speed' for
length: 29,00 kts
Power going to wave
formation at top speed: 53 %
Trim (Max stability =
0, Max steadiness = 100): 60
Bow angle (Positive =
bow angles forward): 15,00 degrees
Stern overhang: 4,59 ft
/ 1,40 m
Freeboard (% = length
of deck as a percentage of waterline length):
Fore
end, Aft end
- Forecastle: 22,00%, 27,89 ft /
8,50 m, 22,97 ft / 7,00 m
- Forward deck: 32,00%, 22,97 ft / 7,00
m, 22,97 ft / 7,00 m
- Aft deck: 28,00%, 22,97 ft / 7,00 m, 22,97 ft / 7,00 m
- Quarter deck: 18,00%, 22,97 ft /
7,00 m, 22,97 ft / 7,00 m
- Average freeboard: 23,40 ft / 7,13 m
Ship tends to be wet
forward
Ship space, strength and comments:
Space - Hull below water (magazines/engines, low =
better): 95,6%
- Above
water (accommodation/working, high = better): 201,6%
Waterplane Area:
37 290 Square feet or 3 464 Square metres
Displacement factor
(Displacement / loading): 119%
Structure weight / hull
surface area: 140 lbs/sq ft or 682 Kg/sq metre
Hull strength
(Relative):
-
Cross-sectional: 0,97
-
Longitudinal: 1,35
- Overall:
1,01
Adequate machinery,
storage, compartmentation space
Excellent accommodation
and workspace room
Ship has slow, easy
roll, a good, steady gun platform
Good seaboat, rides out
heavy weather easily
