Modernizacja norweskiej kanonierki obrony wybrzeża typu Æger 1938 (1 jednostka)
Pomysłodawcą tematu jest kolega ŁK. Do stworzonej przez Pomysłodawcę legendy wprowadziłem pewne zmiany, których – niestety – nie zdążyłem z Nim przed publikacją projektu uzgodnić. Mam jednak nadzieję, że zatwierdzi je ex post. Opracowanie techniczne moje, na podstawie wytycznych Pomysłodawcy.
Wszystkie floty skandynawskie
przywiązywały pierwszorzędną wagę do zagadnień obrony wybrzeża. Ważnym ich
komponentem, oprócz baterii lądowych, były zatem również wyspecjalizowane
okręty: pancerniki obrony wybrzeża, monitory, kanonierki pancerne i defensywne
stawiacze min. Wśród wyspecjalizowanych kanonierek obrony wybrzeża zwracał
uwagę norweski okręt Æger, który
podjął służbę w 1894 r. W rzeczywistości, jednostka została wycofana ze służby
w roku 1932. Jako, że okręt był jednak ciągle w dobrej kondycji technicznej,
dopiszemy jego dalsze, alternatywne dzieje. W 1928 r. kanonierka została
czasowo wycofana ze służby i wysłana na obszerną modernizację do stoczni MV
Horten. Modernizacja miała miejsce od 17.01.1928 r. do 23.11.1929 r. W trakcie
prac modernizacyjnych wymieniono napęd, zamontowano opancerzenie pionowe,
zdemontowano działa 209 i 65 mm, montując w ich miejsce dwa działa 149 mm oraz dodano
dwa działka 37 mm. W roku 1938 miał miejsce drugi etap modernizacji, polegający
na demontażu działek 47 mm, wymianie dwu działek 37 mm na trzy 40 mm,
przebudowie nadbudówki i masztu oraz montażu opancerzenia CT. Po zakończeniu
modernizacji okręt podjął dalszą służbę. Jej szczególnie ciekawy rozdział
zaistniał w trakcie kampanii 1940 r., w której okręt wyróżnił się, mimo swojego
sędziwego wieku, niezwykle waleczną postawą. Æger stanowił bowiem główny punkt obrony wybrzeża w Sognefjord, w
dniach 16–20.04.1940 r. Niemiecka próba wysadzenia tam desantu, podjęta przy
pomocy uzbrojonych jednostek pomocniczych, napotkała na silny opór okrętu,
który celnym ogniem swojej artylerii zniszczył 3 małe jednostki zaopatrzeniowe,
2 trawlery i 1 kuter oraz uszkodził 1 mały trałowiec i 2 inne jednostki
pomocnicze. Ten wspaniały rezultat nie miał jednak wpływu na dalszy przebieg
walk, z uwagi na skuteczność niemieckich operacji na sąsiednich odcinkach
frontu i miażdżącą przewagę ich lotnictwa. Ostatecznie kanonierka zmuszona była
wycofać się 21.04.1940 r., a wobec niemożności uzupełnienia zapasów zużytej
amunicji, została skierowana do szkockiego portu Aberdeen, który osiągnęła
szczęśliwie 24.04.1940 r. Z powodu braku dostępu do amunicji 149 mm, we
wrześniu 1940 roku wymieniono działa tegoż kalibru na działa 152 mm L/45 BL Mark XII. Do połowy 1941 r. okręt
pełnił, pod operacyjnym dowództwem brytyjskiej RN, służbę jednostki obrony
wybrzeża, na wypadek próby niemieckiej inwazji. Od 01.07.1941 r. był
stacjonarną jednostką koszarową, a do Norwegii powrócił 18.06.1945 r. Do służby
czynnej już nie został przywrócony, lecz został sprzedany (po rozbrojeniu)
cywilnemu armatorowi, który przebudował go na statek pasażersko-towarowy,
obsługujący lokalną żeglugę w rejonie Bergen. Finalne złomowanie ex-kanonierki
miało miejsce w 1961 r.
Teraz krótki opis techniczny. Uwaga: opis techniczny, raport i rysunek
przedstawiają stan na dzień zakończenia drugiego etapu modernizacji, czyli
18.08.1938 r.
Kadłub
Typowy dla kanonierek ogólnego typu Rendel, nazywanych tak od nazwiska brytyjskiego konstruktora zakładów
Armstronga George'a Rendela. Czasem
też określa się je jako kanonierki
Elswick, od miejsca powstania pierwotnego projektu. W angielskojęzycznej
literaturze marynistycznej określane są zazwyczaj jako flatiron gunboats
(„kanonierki żelazkowe”) z powodu charakterystycznej sylwetki przypominającej
XIX-wieczne żelazka.
Ta konkretna jednostka – z uwagi na swój wygląd – nosiła we flocie norweskiej
przydomek Padda – czyli „Ropucha” Doprawdy
nie wiem, czy patron okrętu, olbrzym z mitologii nordyckiej, byłby z tego
przydomku zadowolony J.
Napęd
Dwa
wały śrubowe napędzane przez dwa silniki diesla o mocy po 350 KM każdy.
Uzbrojenie
- 2xIx15 cm/46 EOC Pattern FF, przy elewacji maksymalnej 22o
donośność pociskami AP i HE 45,30 kg wynosiła 15800 m;
- 3xIx40 mm/60 (1.57")
Model 1936, przy elewacji 45o donośność pociskiem
HE-T 0,93 kg wynosiła 9830 m, a przy elewacji maksymalnej 85o
donośność tym samym pociskiem wynosiła 7160 m.
Do kierowania
ogniem zamontowano w roku 1929 dalmierz optyczny o bazie 2,3 m.
Opancerzenie
Zgodnie
z raportem.
Inne
Okręt
został wyposażony w dwie radiostacje krótkiego zasięgu.
Na
skutek obydwu modernizacji, w stosunku do projektu pierwotnego:
- zanurzenie
zmniejszyło się z 2,36 do 2,05 m;
- wyporność
normalna zmniejszyła się z 413 do 351 t;
- moc
napędu wzrosła z 350 do 700 KM;
-
prędkość maksymalna wzrosła z 9,00 do 13,04 w;
-
zasięg wzrósł z 600 Mm do 1200 Mm przy 8,00 w;
-
ciężar salwy burtowej obniżył się ze 113 do 92 kg.
Łączny koszt obydwu modernizacji wyniósł 57,4% wartości porównywalnego okrętu nowego.
Aeger, Norge gunboat laid down 1892, launched 1893, completed 1894,
modernized 1929, 1938 (engine 1928)
Displacement:
319 t light; 344 t
standard; 351 t normal; 356 t full load
Dimensions: Length (overall / waterline) x beam x draught (normal/deep)
(109,91 ft / 108,92 ft)
x 28,87 ft x (6,73 / 6,81 ft)
(33,50 m / 33,20 m) x
8,80 m x (2,05 / 2,08 m)
Armament:
2 - 5,87" / 149 mm 46,0
cal guns - 99,87lbs / 45,30kg shells, 120 per gun
Quick firing guns in deck mounts, 1906 Model
2 x Single mounts on centreline ends, evenly
spread
3 - 1,57" / 40,0 mm
60,0 cal guns - 2,05lbs / 0,93kg shells, 1 200 per gun
Anti-air guns in deck mounts, 1934 Model
1 x Single mount on centreline, aft deck aft
1 raised
mount
2 x Single mounts on sides, aft deck forward
2 raised
mounts
Weight of broadside 204 lbs
/ 92 kg
Armour:
- Belts: Width (max) Length (avg) Height
(avg)
Main: 2,99" / 76 mm 65,55 ft / 19,98 m 8,86 ft / 2,70 m
Ends: Unarmoured
Main Belt covers 93% of normal length
- Gun armour: Face (max) Other gunhouse (avg) Barbette/hoist (max)
Main: 0,98" / 25 mm -
-
- Armoured deck - single deck:
For and Aft decks:
1,50" / 38 mm
- Conning towers: Forward 2,99" / 76 mm, Aft 0,00" / 0 mm
Machinery:
Diesel Internal
combustion motors,
Geared drive, 2 shafts,
700 shp / 522 Kw = 13,04 kts
Range 1 200nm at
8,00 kts
Bunker at max
displacement = 13 tons
Complement:
39 - 52
Cost:
£0,491 million / $1,943
million
Distribution of weights at normal displacement:
Armament: 39 tons,
11,0%
- Guns: 39 tons, 11,0%
Armour: 148 tons, 42,3%
- Belts: 86 tons, 24,6%
- Armament: 5 tons, 1,6%
- Armour Deck: 53 tons, 15,2%
- Conning Tower: 3 tons, 0,9%
Machinery: 22 tons,
6,2%
Hull, fittings &
equipment: 111 tons, 31,5%
Fuel, ammunition &
stores: 32 tons, 9,0%
Miscellaneous weights:
0 tons, 0,0%
Overall survivability and seakeeping ability:
Survivability
(Non-critical penetrating hits needed to sink ship):
883 lbs / 401 Kg = 8,7 x 5,9 " /
149 mm shells or 0,7 torpedoes
Stability (Unstable if
below 1.00): 1,40
Metacentric height 1,4
ft / 0,4 m
Roll period: 10,3
seconds
Steadiness - As gun platform (Average = 50 %): 74 %
-
Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,31
Seaboat quality (Average = 1.00): 1,14
Hull form characteristics:
Hull has low
forecastle,
a normal bow and a cruiser stern
Block coefficient
(normal/deep): 0,580 / 0,582
Length to Beam Ratio:
3,77 : 1
'Natural speed' for
length: 10,44 kts
Power going to wave
formation at top speed: 66 %
Trim (Max stability =
0, Max steadiness = 100): 65
Bow angle (Positive =
bow angles forward): -9,70 degrees
Stern overhang: 0,98 ft
/ 0,30 m
Freeboard (% = length
of deck as a percentage of waterline length):
Fore
end, Aft end
- Forecastle: 16,00%, 7,02 ft /
2,14 m, 8,04 ft / 2,45 m
- Forward deck: 35,00%, 9,02 ft / 2,75
m, 9,02 ft / 2,75 m
- Aft deck: 35,00%, 9,02 ft / 2,75 m, 9,02 ft / 2,75 m
- Quarter deck: 14,00%, 9,02 ft / 2,75
m, 9,02 ft / 2,75 m
- Average freeboard: 8,80 ft / 2,68 m
Ship tends to be wet
forward
Ship space, strength and comments:
Space - Hull below water (magazines/engines, low =
better): 51,8%
- Above
water (accommodation/working, high = better): 99,5%
Waterplane Area:
2 258 Square feet or 210 Square metres
Displacement factor
(Displacement / loading): 120%
Structure weight / hull
surface area: 42 lbs/sq ft or 206 Kg/sq metre
Hull strength
(Relative):
-
Cross-sectional: 0,83
-
Longitudinal: 6,17
- Overall:
1,01
Excellent machinery,
storage, compartmentation space
Adequate accommodation
and workspace room
Ship has slow, easy
roll, a good, steady gun platform
