Przebudowa hulku Bałtyk (ex-Król Władysław IV, ex-D’Entrecasteaux) na krążownik szkolny Maurycy Beniowski 1932 (1 jednostka)
Dziś
projekt wg pomysłu kolegi ŁK, On też jest autorem legendy i ogólnych założeń
technicznych.
30.07.1927
r. wszedł do służby w PMW zdeklasowany ex-francuski krążownik pancernopokładowy
D’Entrecasteaux, który otrzymał nazwę
Bałtyk (przejściowo Król Władysław IV). Okręt był hulkiem,
całkowicie pozbawionym napędu i uzbrojenia i miał odtąd służyć jako stacjonarna
baza pływająca PMW. Wkrótce jednak dały o sobie znać „mocarstwowe” aspiracje
ówczesnych polskich władz państwowych „sprzężone” z energicznym rozwojem tzw.
polityki kolonialnej, realizowanym przez organizację społeczną o nazwie Liga
Morska i Kolonialna. Zaczęto więc rozważać przywrócenie mobilności i uzbrojenia
okrętu. Sprzyjającą okolicznością był dobry stan techniczny kadłuba, natomiast
odstręczał sędziwy wiek okrętu (wszedł do służby w 1899 r.) i fakt, że „wegetował”
już od 1922 r. jako hulk. Przeważyły względy prestiżowe i ostatecznie,
opierając się o skromny budżet państwowy, wsparty ogłoszoną ogólnonarodową
kolektą, postanowiono przerobić go na krążownik szkolny. Ważną funkcją, którą
zaplanowano dla okrętu (w oparciu o współpracę z LMiK) było również promowanie
zagadnień polityki kolonialnej i „prezentowanie bandery” na egzotycznych
szlakach oceanicznych. Stąd też zmieniono nazwę okrętu na Maurycy Beniowski. Przebudowy dokonała francuska stocznia CNF w
Caen. Roboty przeprowadzono w okresie od 18.11.1928 r. do 23.09.1932 r. Dość
długi czas prowadzenia inwestycji wynikał zarówno z opieszałej pracy
francuskich stoczniowców, jak i „zatorów” płatniczych ze strony polskiego
inwestora. Okręt odbywał coroczne, dalekie rejsy szkoleniowe, współfinansowane
przez LMiK i z udziałem jej aktywistów. W ten sposób Maurycy Beniowski zastąpił funkcjonalnie 2 realnie istniejące
później jednostki: stawiacz min Gryf
i szkuner Elemka. Wybuch wojny zastał
okręt w trakcie rejsu szkoleniowego do Stanów Zjednoczonych A.P. Od 03.09.1939
r. został podporządkowany operacyjnie dowództwu Royal Navy i włączony od
października 1939 r. do służby patrolowej na Atlantyku (przeciwdziałanie
rajderom i wyłapywanie niemieckich statków, które wybuch wojny zastał z dala od
wód macierzystych). Po upadku Francji Maurycy
Beniowski został przekształcony w okręt obrony przeciwlotniczej
i detaszowany na Morze Śródziemne. Uczestniczył w ochronie konwojów
na Maltę, a następnie w operacjach desantowych w Afryce Północnej (listopad
1942 r.) i na Sycylii (lipiec 1943 r.). Okręt był szczęśliwą jednostką i niemal
do końca 1943 r. nie odniósł poważnych uszkodzeń. Zły los dosięgnął go dopiero
02.12.1943 r. we włoskim porcie Bari, w którym Luftwaffe odniosła swój ostatni,
ale bardzo spektakularny sukces w działaniach morskich. Wrak okrętu został
podniesiony z dna dopiero po wojnie i pocięty na złom przez Włochów do
19.12.1946 r.
Opis techniczny przebudowy.
Kadłub
Przebudowano część dziobową,
likwidując ostrogę oraz usunięto galeryjkę admiralską. Dokonano częściowej
zmiany podziału wewnętrznego kadłuba, a także istotnie wzmocniono jego
konstrukcję. Zachowano burtowe kazamaty jako sponsomy pod uzbrojenie pokładowe. Usunięto miedziane obszycie podwodnej części kadłuba.
Napęd
Zainstalowano podwójny układ napędowy:
- turboparowy o mocy 33000 KM, zestaw identyczny
do zastosowanego na niszczycielach typu Wicher
(trzy kotły olejowe du Temple w trzech kotłowniach i dwa zespoły turbin Parsons
z przekładniami w dwu maszynowniach);
- spalinowo-elektryczny o mocy 1800
KM, z dwoma dieslami Vickers-Normand (identyczne jak na Wilku), napędzającymi generatory prądu, zasilające z kolei silnik
elektryczny, wszystko to w jednej maszynowni.
Dla silnika elektrycznego zamontowano
trzeci, środkowy wał śrubowy, co wymusiło drobne zmiany w rufowej części
kadłuba, niewielkie skrócenie istniejących wałów skrajnych oraz przebudowę
płetwy sterowej. Napęd spalinowo-elektryczny używany jest dla prędkości
marszowej, która jest osiągana przy 68% obciążeniu układu.
Uzbrojenie
Zamontowano
następujący zestaw uzbrojenia:
- 8xIx130 mm/40 (5.1") Mle
1924, przy elewacji
maksymalnej 35o donośność pociskiem HE 34,85 kg wynosiła 18700 m;
-
4xIx2-pdr
[4 cm/39 (1.575")] QF Mark II,
przy elewacji 45o donośność pociskiem HE 0,90 kg wynosiła 3480 m, a
przy elewacji maksymalnej 80o donośność pionowa tym samym pociskiem
wynosiła 2420 m;
- 4xIIx13.2
mm (0.5") Mle 1929, przy elewacji 45o donośność pociskiem 0,05
kg wynosiła 7200 m, a przy elewacji maksymalnej 90o donośność
pionowa tym samym pociskiem wynosiła 4200 m;
- 2xIxwt550
mm;
- 120
min.
Do kierowania ogniem zainstalowano dwa
dalmierze optyczne o bazach 3,2 i 2,6 m.
W sierpniu 1940 roku, 8xIx130 mm
zastąpiono przez 8xIx4"/45 (10.2 cm) QF HA Mark V, 4xIx40 mm przez 4xIVx2-pdr
[4 cm/39 (1.575")] QF Mark VIII, a 4xIIx13,2 mm przez 4xIVx0.50"/62 (12.7 mm) MG Mark III. W tym samym czasie
zdjęto uzbrojenie torpedowe i minowe.
W sierpniu 1942 roku, 8xIx102 mm
zastąpiono przez 4xIIx4"/45 (10.2 cm) QF Mark XVI i 4xIx20 mm/70 (0.79") Mark I, 4xIVx12,7
mm przez 4xIx20 mm/70 (0.79") Mark I, a dodatkowo zamontowano 6xIx20 mm/70 (0.79") Mark I.
Opancerzenie
Istniejące zdemontowano,
za wyjątkiem opancerzenia międzypokładu o grubości 20 mm (stal Harveya). Zamontowano nowy
pokład ochronny (stal Kruppa) o stałej grubości 50 mm. Pozostałe dane na rysunku i w
raporcie.
Inne
Całkowicie przebudowano nadbudówki i
maszty. Zdemontowano istniejące kominy, ustawiając dwa nowe; dziobowy dla
kotłów oraz rufowy dla diesli. W tym ostatnim poprowadzono również kanały
czerpne powietrza dla diesli i wentylacji maszynowni. Zainstalowano cztery
radiostacje, a w roku 1937 dodatkowo radionamiernik. Prócz załogi stałej, na
jednostce można zaokrętować do 60 podchorążych i instruktorów. Ponadto, okręt może
przewieźć do 60 t ładunku, mogą to być: reklamowe próbki towarów polskiego przemysłu, rzemiosła i rolnictwa,
pamiątkowe prezenty dla zagranicznych oficjeli, dary dla Polonii itp. W
roku 1942, pomieszczenia dla podchorążych zaadaptowano na szpital okrętowy, a byłe
pomieszczenia minowe na ładownię dla 195 t drobnicy (np. zaopatrzenia dla
Malty).
Koszt przebudowy wyniósł 46,1%
wartości porównywalnego okrętu nowego.
Raport oraz rysunek przedstawiają
okręt wg stanu na 23.09.1932 r.
Maurycy Beniowski, Poland training cruiser laid down 1894, launched
1896, completed 1899, rebuilt 1932 (engine 1929)
Displacement:
7 192 t light;
7 450 t standard; 7 995 t normal; 8 431 t full load
Dimensions: Length (overall / waterline) x beam x draught (normal/deep)
(401,72 ft / 389,11 ft)
x 58,40 ft x (22,97 / 23,94 ft)
(122,44 m / 118,60 m) x
17,80 m x (7,00 / 7,30 m)
Armament:
8 - 5,12" / 130 mm 40,0
cal guns - 76,83lbs / 34,85kg shells, 250 per gun
Quick firing guns in deck mounts, 1924 Model
4 x Single mounts on centreline ends, evenly
spread
2 raised
mounts - superfiring
4 x Single mounts on sides, evenly spread
4 - 1,57" / 40,0 mm
39,0 cal guns - 1,98lbs / 0,90kg shells, 2 500 per gun
Anti-air guns in deck mounts, 1914 Model
4 x Single mounts on sides, evenly spread
8 - 0,52" / 13,2 mm
76,0 cal guns - 0,11lbs / 0,05kg shells, 5 000 per gun
Machine guns in deck mounts, 1929 Model
4 x Twin mounts on side ends, evenly spread
4 raised
mounts
Weight of broadside 461 lbs
/ 211 kg
Main Torpedoes
2 - 21,7" / 550 mm,
33,10 ft / 10,09 m torpedoes - 1,385 t each, 2,771 t total
In 2 sets of deck
mounted side rotating tubes
Mines
2 - 2 502,25 lbs /
1 135,00 kg mines + 120 reloads - 136,283 t total
in Above water - Stern
racks/rails
Armour:
- Gun armour: Face (max) Other gunhouse (avg) Barbette/hoist
(max)
Main: 0,98" / 25 mm -
-
- Protected deck - multiple
decks:
For and Aft decks:
2,76" / 70 mm
- Conning towers: Forward
1,97" / 50 mm, Aft 0,00" / 0 mm
Machinery:
Oil fired boilers,
steam turbines, plus diesel motors,
Electric cruising
motors plus geared drives, 3 shafts, 34 800 shp / 25 961 Kw = 23,75
kts
Range 12 000nm at
10,00 kts
Bunker normal = 545
tons, at max displacement = 980 tons
Complement:
422 - 549
Cost:
£0,196 million / $0,781
million
Distribution of weights at normal displacement:
Armament: 257 tons,
3,2%
- Guns: 81 tons, 1,0%
- Weapons: 176 tons, 2,2%
Armour: 701 tons, 8,8%
- Armament: 20 tons, 0,3%
- Armour Deck: 664 tons, 8,3%
- Conning Tower: 17 tons, 0,2%
Machinery: 1 069
tons, 13,4%
Hull, fittings &
equipment: 5 098 tons, 63,8%
Fuel, ammunition &
stores: 803 tons, 10,0%
Miscellaneous weights:
66 tons, 0,8%
- Hull below water: 60 tons
- Hull above water: 6 tons
Overall survivability and seakeeping ability:
Survivability
(Non-critical penetrating hits needed to sink ship):
10 095 lbs / 4 580 Kg =
150,6 x 5,1 " / 130 mm shells or 1,6 torpedoes
Stability (Unstable if
below 1.00): 1,19
Metacentric height 3,1
ft / 0,9 m
Roll period: 14,0
seconds
Steadiness - As gun platform (Average = 50 %): 70 %
-
Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,11
Seaboat quality (Average = 1.00): 1,37
Hull form characteristics:
Hull has a flush deck,
a normal bow and a round stern
Block coefficient
(normal/deep): 0,536 / 0,542
Length to Beam Ratio:
6,66 : 1
'Natural speed' for
length: 19,73 kts
Power going to wave
formation at top speed: 61 %
Trim (Max stability =
0, Max steadiness = 100): 51
Bow angle (Positive =
bow angles forward): 17,40 degrees
Stern overhang: 4,59 ft
/ 1,40 m
Freeboard (% = length
of deck as a percentage of waterline length):
Fore
end, Aft end
- Forecastle: 14,00%, 25,59 ft /
7,80 m, 21,98 ft / 6,70 m
- Forward deck: 34,00%, 21,98 ft / 6,70
m, 21,00 ft / 6,40 m
- Aft deck: 34,00%, 21,00 ft / 6,40 m, 21,00 ft / 6,40 m
- Quarter deck: 18,00%, 21,00 ft /
6,40 m, 21,65 ft / 6,60 m
- Average freeboard: 21,56 ft / 6,57 m
Ship space, strength and comments:
Space - Hull below water (magazines/engines, low =
better): 49,3%
- Above
water (accommodation/working, high = better): 141,5%
Waterplane Area:
15 655 Square feet or 1 454 Square metres
Displacement factor
(Displacement / loading): 256%
Structure weight / hull
surface area: 187 lbs/sq ft or 915 Kg/sq metre
Hull strength
(Relative):
-
Cross-sectional: 1,92
-
Longitudinal: 7,46
- Overall:
2,19
Excellent machinery,
storage, compartmentation space
Excellent accommodation
and workspace room
Ship has slow, easy
roll, a good, steady gun platform
Good seaboat, rides out
heavy weather easily
