Przebudowa poniemieckich torpedowców typu A-56 na polskie dozorowce typu Ślązak 1923-1924 (4 szt.)
W
ramach podziału floty niemieckiej, w roku 1919 Rada Ambasadorów przyznała Polsce
sześć torpedowców. W celu przejęcia przyznanych okrętów, ówczesny Departament do
Spraw Morskich MSW wysłał do Rosyth kontradmirała Wacława Kłoczkowskiego. Na
skutek niechętnej dla Polski postawy Brytyjczyków, ustalono łącznie dla Polski
i Brazylii pewną „pulę” torpedowców; a podział jej pomiędzy te państwa miał nastąpić drogą losowania. W rezultacie tegoż losowania oraz
późniejszych - dość skomplikowanych - zmian i przewłaszczeń, ostatecznie w polskie
ręce dostały się cztery torpedowce typu A-56
(A-59, A-64, A-68 i A-80) oraz dwa typu V-105 (V-105 i V-108). Powołana przez kontradmirała
Porębskiego komisja w składzie: ktradm. Kłoczkowski, kmdr inż. Müller i kpt.
Frankowski, dokonała w roku 1920 przeglądu i oceny stanu technicznego okrętów.
Wnioski były następujące: z uwagi na zużycie jednostek oraz nieodpowiadanie ich
parametrów techniczno-taktycznych aktualnym wymaganiom dla tej klasy okrętów, sugeruje
się adaptację ich do innych, mniej wymagających zadań. Ostatecznie podjęto
decyzję o przebudowie okrętów typu A-56
na dozorowce, a typu V-105 na minowce.
Przebudowa okrętów typu V-105 zostanie
zaprezentowana w następnym poście, teraz czas na opis przebudowy jednostek typu
A-56.
Z uwagi na niechętną Polsce postawę polityków brytyjskich
zdecydowano, że przebudowa nastąpi w stoczniach francuskich, po przeholowaniu
tam przydzielonych Polsce okrętów. Prace stoczniowe trwały w latach 1921-24, a
pierwsza jednostka (ORP Ślązak)
zasiliła polską flotę w roku 1923.
Kadłub
Obniżono
zanurzenie o 0,15 m. Poza tym, zmieniono kształt płetwy sterowej oraz częściowo
podział wewnętrzny.
Napęd
Wykluczono
turbiny parowe, z uwagi na ich niezadowalającą ekonomiczność przy niskich
prędkościach. Wobec trudności z nabyciem silników diesla, zdecydowano
ostatecznie o zastosowaniu łatwiej dostępnych maszyn parowych potrójnego
rozprężania. Zamontowano dwa kotły olejowe w jednej kotłowni i dwie maszyny
parowe w jednej maszynowni.
Uzbrojenie
Okręty
przejęto całkowicie rozbrojone. Zamontowano:
- 2xIx75 mm/50 (2.95") Model 1922, przy
elewacji 40o donośność pociskiem HE 5,93 kg wynosi 14100 m, a przy
elewacji maksymalnej 90o donośność pionowa tym samym pociskiem 8000
m;
- 1xIx40
mm/39 Vickers-Terni 1917, przy elewacji 45o donośność pociskiem HE 0,90
kg wynosi 3480 m, a przy elewacji maksymalnej 80o donośność pionowa
tym samym pociskiem 2200 m;
- 4xIx7,9
mm/92 M.1915;
- 2xwbg
z zapasem 36 bg.
Do
kierowania ogniem zainstalowano dalmierz optyczny o bazie 2,3 m.
Inne
Przebudowano
nadbudówki komin i maszt(y). Zamontowano radiostację krótkiego zasięgu oraz
szumonamiernik.
W
rezultacie przebudowy:
-
wyporność normalna zmniejszyła się z 300 do 306 t;
-
prędkość maksymalna zmniejszyła się z 28,0 do 19,55 w;
-
zasięg wzrósł z 800 Mm przy 20 w do 2400 Mm przy 12 w.
Koszt przebudowy wyniósł 51,2% wartości porównywalnego
okrętu nowego.
Jestem
przygotowany na krytykę sylwetki okrętu; niski pomost i masywna nadbudówka na
śródokręciu, rzeczywiście nie wyglądają ciekawie. Jednakże ja, uzurpując sobie
decyzje wirtualnych decydentów, uznałem, że:
-
wyższy pomost dla tej jednostki jest zbędny;
- znikoma ilość miejsca pod pokładem („cramped accommodation and workspace room”, magazyny bg) wymaga
obszernej nadbudówki;
- konstrukcja kadłuba (niski uskok dziobowy) nie daje wielu sensownych możliwości;
- „uroda” nie jest najbardziej pożądaną cechą tego okrętu, dużo
ważniejsza jest jego funkcjonalność;
- pierwsze próby ingerencji w projekt polskich oficerów MW niekoniecznie
musiały być udane.
Ślązak, Poland patrol boat laid down 1916, launched 1917, completed
1917, rebuilt 1923 (engine 1922)
Displacement:
260 t light; 273 t
standard; 306 t normal; 333 t full load
Dimensions: Length (overall / waterline) x beam x draught (normal/deep)
(198,79 ft / 197,18 ft)
x 21,03 ft x (6,73 / 7,10 ft)
(60,59 m / 60,10 m) x
6,41 m x (2,05 / 2,16 m)
Armament:
2 - 2,95" / 75,0 mm
50,0 cal guns - 13,07lbs / 5,93kg shells, 300 per gun
Dual purpose guns in deck mounts, 1922 Model
2 x Single mounts on centreline ends, evenly
spread
1 - 1,57" / 40,0 mm
39,0 cal gun - 1,98lbs / 0,90kg shells, 1 500 per gun
Anti-air gun in deck mount, 1917 Model
1 x Single mount on centreline, aft deck aft
1 raised
mount
4 - 0,31" / 7,9 mm 92,0
cal guns - 0,02lbs / 0,01kg shells, 4 500 per gun
Machine guns in deck mounts, 1915 Model
2 x Single mounts on sides, forward deck aft
2 raised
mounts
2 x Single mounts on sides, aft deck centre
2 raised
mounts
Weight of broadside 28 lbs /
13 kg
Main DC/AS Mortars
2 - 573,20 lbs / 260,00 kg
Depth Charges + 36 reloads - 9,724 t total
in Stern depth charge
racks
Machinery:
Oil fired boilers,
complex reciprocating steam engines,
Direct drive, 2 shafts,
2 000 ihp / 1 492 Kw = 19,55 kts
Range 2 400nm at
12,00 kts
Bunker at max
displacement = 60 tons
Complement:
36 - 47
Cost:
£0,023 million / $0,091
million
Distribution of weights at normal displacement:
Armament: 19 tons, 6,2%
- Guns: 7 tons, 2,2%
- Weapons: 12 tons, 4,0%
Machinery: 117 tons,
38,1%
Hull, fittings &
equipment: 115 tons, 37,6%
Fuel, ammunition &
stores: 46 tons, 14,9%
Miscellaneous weights:
10 tons, 3,2%
- Hull above water: 6 tons
- On freeboard deck: 4 tons
Overall survivability and seakeeping ability:
Survivability
(Non-critical penetrating hits needed to sink ship):
258 lbs / 117 Kg = 20,0 x 3,0 " / 75 mm
shells or 0,2 torpedoes
Stability (Unstable if
below 1.00): 1,36
Metacentric height 0,8
ft / 0,3 m
Roll period: 9,7
seconds
Steadiness - As gun platform (Average = 50 %): 72 %
-
Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,09
Seaboat quality (Average = 1.00): 1,20
Hull form characteristics:
Hull has rise forward
of midbreak,
a normal bow and a round stern
Block coefficient
(normal/deep): 0,384 / 0,396
Length to Beam Ratio:
9,38 : 1
'Natural speed' for
length: 14,04 kts
Power going to wave
formation at top speed: 53 %
Trim (Max stability =
0, Max steadiness = 100): 60
Bow angle (Positive =
bow angles forward): 9,60 degrees
Stern overhang: 0,00 ft
/ 0,00 m
Freeboard (% = length
of deck as a percentage of waterline length):
Fore
end, Aft end
- Forecastle: 18,00%, 9,51 ft /
2,90 m, 9,51 ft / 2,90 m
- Forward deck: 17,00%, 9,51 ft / 2,90
m, 9,51 ft / 2,90 m
- Aft deck: 51,00%, 5,58 ft / 1,70 m, 5,58 ft / 1,70 m
- Quarter deck: 14,00%, 5,58 ft / 1,70
m, 5,58 ft / 1,70 m
- Average freeboard: 6,96 ft / 2,12 m
Ship tends to be wet
forward
Ship space, strength and comments:
Space - Hull below water (magazines/engines, low =
better): 132,6%
- Above
water (accommodation/working, high = better): 87,7%
Waterplane Area:
2 525 Square feet or 235 Square metres
Displacement factor
(Displacement / loading): 118%
Structure weight / hull
surface area: 29 lbs/sq ft or 144 Kg/sq metre
Hull strength
(Relative):
-
Cross-sectional: 0,95
-
Longitudinal: 1,60
- Overall:
1,00
Cramped machinery,
storage, compartmentation space
Cramped accommodation
and workspace room
Ship has slow, easy
roll, a good, steady gun platform
Good seaboat, rides out
heavy weather easily
Ślązak (1923)
Kujawiak (1923)
Krakowiak (1924)
Góral (1924)
