Modernizacja szkolnego stawiacza min Hetman Żółkiewski (ex-niemiecki Nautilus) 1938 (1 jednostka)
Projekt wg pomysłu kolegi ŁK, on jest również autorem legendy. Opis techniczny mój, na podstawie wytycznych Pomysłodawcy.
Niemiecki
stawiacz min Nautilus był
najcenniejszą jednostką z byłej floty niemieckiej, którą zdołał „wytargować” u
Rady Ambasadorów wiceadmirał Kazimierz Porębski – ówczesny dowódca PMW. Stało
się to możliwe jedynie dlatego, że okręt znajdował się w fatalnej kondycji
technicznej, co „zmiękczyło” niechętną Polsce postawę delegata brytyjskiego.
Tak więc, obok sześciu zdezelowanych torpedowców przyznany został Polsce
09.12.1919 r. wspomniany okręt, awansując do rangi jednostki flagowej
floty. Przekazanie stawiacza min Polsce odbyło się w Rosyth dopiero
12.11.1920 r. Wcześniej ustalono, że otrzyma on nazwę Hetman Żółkiewski, na cześć najwybitniejszego dowódcy polskiego
przełomu XVI i XVII wieku (z powodu "deficytu" godnych upamiętnienia
dowódców skromnej floty staropolskiej, posiłkowano się imionami
wybitnych dowódców wojsk lądowych, podobnie, jak to czynili w XIX wieku
Niemcy J).
Okręt
przekazany został Polsce bez uzbrojenia, jedynie z podstawowym wyposażeniem
nawigacyjnym. Dlatego pierwszy rejs pod polską banderą wykonał do Hawru, gdzie
wyremontowano prowizorycznie jego siłownię (prędkość maksymalna dochodziła
zaledwie do 15 węzłów!) i zainstalowano „doraźne” uzbrojenie złożone z 8 armat
75 mm L/36 wz. 1897/1920 („zmarynizowane” armaty polowe Deporta) i 4 ckm-ów 8
mm L/80 Hotchkiss wz. 1914 (przystosowane do prowadzenie ognia
przeciwlotniczego). Z takim uzbrojeniem, okręt pełniący również funkcję
jednostki szkolnej, pływał aż do 1929 r., a następnie został zdeklasowany
przejściowo do rangi hulka koszarowego. Powodem był brak środków finansowych na
pełnowymiarową reaktywację okrętu. Dopiero w kwietniu 1935 r., niemal
jednocześnie z podjęciem budowy kontrtorpedowców klasy Grom, zapadła decyzja o obszernej modernizacji starzejącego się
okrętu. Przebudowy dokonała brytyjska stocznia White’a w Cowes, a prace
stoczniowe trwały od 19.05.1935 r. do 11.04.1938 r.
Po
wybuchu wojny okręt wespół z Wichrem
podjął, skazaną z góry na niepowodzenie, próbę obrony wybrzeża. Jednak, w
przeciwieństwie do niefortunnych dziejów Gryfa,
Hetman Zółkiewski zdołał w nocy z 1
na 2 września skrycie postawić w Zatoce Gdańskiej zagrodę minową złożoną z 3
łach po 100 min. Niemcy przypłacili to utratą w dniu 17.09.1939 r. niszczycieli
Leberecht Maass i Georg Thiele, które poderwały się na
polskich minach i zatonęły z ciężkimi stratami wśród załóg. Był to największy
sukces floty polskiej w toku całej DWS. W czasie, gdy tonęły obydwa niemieckie
niszczyciele, Hetman Zółkiewski
spoczywał od 3 września, w stanie półzatopionym, na dnie basenu portu
helskiego. Jako wrak, stał się po kapitulacji Helu zdobyczą niemiecką i ze
względów sentymentalno-propagandowych został przez nich odbudowany, wraz z
przywróceniem dawnej nazwy Nautilus.
Do służby powrócił 17.07.1940 r. i został niemal natychmiast przerzucony do
okupowanej Norwegii. Przez resztę wojny stawiał zagrody minowe i pełnił
epizodycznie funkcję eskortowca ubezpieczającego lokalne konwoje. Kres jego
dziejów nastąpił dopiero 07.04.1945 r. w norweskim porcie Vadheim,
położonym w fiordzie Sognefjord, w wyniku ataku lotnictwa brytyjskiego.
Zrujnowany wrak został podniesiony po wojnie przez władze norweskie i pocięty
na złom do 15.09.1947 r.
Opis techniczny modernizacji.
Kadłub
Część nawodna praktycznie bez zmian. Przebudowano
podwodną część rufy, w związku z montażem trzeciego wału napędowego. Częściowo
zmieniono wewnętrzny podział kadłuba.
Napęd
Istniejący zdemontowano. W jego
miejsce zainstalowano dwa kotły olejowe du Temple w dwu kotłowniach, dwa
zestawy turbin parowych Parsons z przekładniami w dwu maszynowniach i jeden
silnik diesla Sulzer. Diesel o mocy 3000 KM zapewniał prędkość marszową 13 w.
(maksymalnie 16,29 w.), a turbiny o łącznej mocy 10000 KM były wykorzystywane
do uzyskania prędkości szczytowej 25,60 w. (na samych turbinach prędkość
wynosiła 23,55 w.).
Uzbrojenie
Istniejące zdjęto w całości.
Zamontowano:
-
2xIIx120 mm (4.7”) SK L/50 Bofors M36/P, przy elewacji maksymalnej 30o donośność
pociskiem HE 24,00 kg wynosi 19500 m;
-
2xIIx40 mm (1.57”) L/60 Bofors M36, przy
elewacji 45o donośność pociskiem HE-T 0,93 kg wynosi 9830 m, a przy
elewacji maksymalnej 90o donośność pionowa tym samym pociskiem
wynosi 7160 m;
-
4xIIx13,2 mm (0,52”) L/76 Mle1929,
przy elewacji 45o donośność pociskiem 0,05 kg wynosi 7200 m, a przy
elewacji maksymalnej 90o donośność pionowa tym samym pociskiem
wynosi 4200 m;
-
2xIx13,2 mm (0,52”) L/76 Mle1929,
osiągi j.w.;
- 320
min kontaktowych;
- 2xmbg
z zapasem 36 bg.
Do kierowania ogniem zainstalowano dwa
dalmierze optyczne o bazie 2,6 m.
Po podniesieniu z dnia i wyremontowaniu,
Niemcy zainstalowali na okręcie: 2xIIx128/45 SK C/34 (na stanowiskach 120 mm),
2xIIx37/80 SK C/30, 4xIIx20/65 C/38 oraz 4xwbg. Uzbrojenie minowe pozostało bez
zmian, przy zastosowaniu niemieckich min EMC.
Opancerzenie
Stanowiska 120 mm otrzymały maski przeciwodłamkowe
o grubości 25 mm.
Inne
Całkowicie przebudowano nadbudówki,
maszty i komin(y). Zamontowano cztery radiostacje, radionamiernik oraz
szumonamiernik.
Po roku 1940, Niemcy wyposażyli okręt
we własne radiostacje oraz urządzenia radio- i hydrolokacyjne.
Stała załoga liczy 135 osób, dodatkowo istnieje możliwość zaokrętowania 41 osób (podchorążowie i instruktorzy).
Na skutek modernizacji (w stosunku do
stanu z roku 1907):
- wyporność normalna zmniejszyła się z
1975 do 1758 t,
- prędkość maksymalna wzrosła z 20,00
do 25,60 w,
- zasięg wzrósł z 3530 Mm przy 9 w. do
5200 Mm przy 13 w.
Koszt modernizacji wyniósł 56,1%
wartości porównywalnego okrętu nowego.
Hetman Żółkiewski, Poland training minelayer laid down 1905, launched
1906, completed 1907, modernized 1921, 1938 (engine 1937)
Displacement:
1 510 t light;
1 571 t standard; 1 758 t normal; 1 908 t full load
Dimensions: Length (overall / waterline) x beam x draught (normal/deep)
(322,52 ft / 293,31 ft)
x 36,75 ft x (13,39 / 14,13 ft)
(98,30 m / 89,40 m) x
11,20 m x (4,08 / 4,31 m)
Armament:
4 - 4,72" / 120 mm 50,0
cal guns - 52,91lbs / 24,00kg shells, 150 per gun
Quick firing guns in deck mounts, 1936 Model
2 x Twin mounts on centreline ends, evenly
spread
4 - 1,57" / 40,0 mm
60,0 cal guns - 2,05lbs / 0,93kg shells, 1 500 per gun
Anti-air guns in deck mounts, 1936 Model
2 x Twin mounts on centreline ends, evenly
spread
2 raised
mounts
8 - 0,52" / 13,2 mm
76,0 cal guns - 0,11lbs / 0,05kg shells, 3 000 per gun
Machine guns in deck mounts, 1929 Model
2 x Twin mounts on sides, aft deck forward
2 raised
mounts
2 x Twin mounts on sides, aft deck centre
2 double
raised mounts
2 - 0,52" / 13,2 mm
76,0 cal guns - 0,11lbs / 0,05kg shells, 3 000 per gun
Machine guns in deck mounts, 1929 Model
2 x Single mounts on sides, forward deck
centre
2 double
raised mounts
Weight of broadside 220 lbs
/ 100 kg
Mines
2 - 2 557,36 lbs /
1 160,00 kg mines + 320 reloads - 367,621 t total
in Above water - Stern
racks/rails
Main DC/AS Mortars
2 - 421,08 lbs / 191,00 kg
Depth Charges + 36 reloads - 7,143 t total
in Depth charge
throwers
Armour:
- Gun armour: Face (max) Other gunhouse (avg) Barbette/hoist
(max)
Main: 0,98" / 25 mm -
-
Machinery:
Oil fired boilers,
steam turbines, plus diesel motors,
Geared drive, 3 shafts,
13 000 shp / 9 698 Kw = 25,60 kts
Range 5 200nm at
13,00 kts
Bunker normal 187 tons, at max
displacement = 337 tons
Complement:
135 - 176
Cost:
£0,189 million / $0,758
million
Distribution of weights at normal displacement:
Armament: 509 tons,
29,0%
- Guns: 39 tons, 2,2%
- Weapons: 470 tons, 26,7%
Armour: 5 tons, 0,3%
- Armament: 5 tons, 0,3%
Machinery: 360 tons,
20,5%
Hull, fittings &
equipment: 631 tons, 35,9%
Fuel, ammunition &
stores: 248 tons, 14,1%
Miscellaneous weights:
4 tons, 0,2%
- Hull below water: 4 tons
Overall survivability and seakeeping ability:
Survivability
(Non-critical penetrating hits needed to sink ship):
1 183 lbs / 537 Kg = 22,4 x 4,7 " / 120
mm shells or 0,8 torpedoes
Stability (Unstable if
below 1.00): 1,45
Metacentric height 2,1
ft / 0,6 m
Roll period: 10,6
seconds
Steadiness - As gun platform (Average = 50 %): 74 %
-
Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,13
Seaboat quality (Average = 1.00): 1,23
Hull form characteristics:
Hull has a flush deck,
a normal bow and large transom stern
Block coefficient
(normal/deep): 0,427 / 0,438
Length to Beam Ratio:
7,98 : 1
'Natural speed' for
length: 20,12 kts
Power going to wave
formation at top speed: 62 %
Trim (Max stability =
0, Max steadiness = 100): 60
Bow angle (Positive =
bow angles forward): 43,25 degrees
Stern overhang: 13,78
ft / 4,20 m
Freeboard (% = length
of deck as a percentage of waterline length):
Fore
end, Aft end
- Forecastle: 18,00%, 16,40 ft /
5,00 m, 13,45 ft / 4,10 m
- Forward deck: 35,00%, 13,45 ft / 4,10
m, 13,45 ft / 4,10 m
- Aft deck: 35,00%, 13,45 ft / 4,10 m, 13,45 ft / 4,10 m
- Quarter deck: 12,00%, 13,45 ft /
4,10 m, 13,45 ft / 4,10 m
- Average freeboard: 13,66 ft / 4,16 m
Ship tends to be wet
forward
Ship space, strength and comments:
Space - Hull below water (magazines/engines, low =
better): 75,3%
- Above
water (accommodation/working, high = better): 133,0%
Waterplane Area:
7 009 Square feet or 651 Square metres
Displacement factor
(Displacement / loading): 206%
Structure weight / hull
surface area: 54 lbs/sq ft or 263 Kg/sq metre
Hull strength
(Relative):
-
Cross-sectional: 0,90
-
Longitudinal: 3,01
- Overall:
1,02
Excellent machinery,
storage, compartmentation space
Excellent accommodation
and workspace room
Ship has slow, easy
roll, a good, steady gun platform
Good seaboat, rides out
heavy weather easily
