Modernizacja szkolnego stawiacza min Hetman Żółkiewski (ex-niemiecki Nautilus) 1938 (1 jednostka)

Modernizacja szkolnego stawiacza min Hetman Żółkiewski (ex-niemiecki Nautilus) 1938 (1 jednostka)

Projekt wg pomysłu kolegi ŁK, on jest również autorem legendy. Opis techniczny mój, na podstawie wytycznych Pomysłodawcy.

Niemiecki stawiacz min Nautilus był najcenniejszą jednostką z byłej floty niemieckiej, którą zdołał „wytargować” u Rady Ambasadorów wiceadmirał Kazimierz Porębski – ówczesny dowódca PMW. Stało się to możliwe jedynie dlatego, że okręt znajdował się w fatalnej kondycji technicznej, co „zmiękczyło” niechętną Polsce postawę delegata brytyjskiego. Tak więc, obok sześciu zdezelowanych torpedowców przyznany został Polsce 09.12.1919 r. wspomniany okręt, awansując do rangi jednostki flagowej floty.  Przekazanie stawiacza min Polsce odbyło się w Rosyth dopiero 12.11.1920 r. Wcześniej ustalono, że otrzyma on nazwę Hetman Żółkiewski, na cześć najwybitniejszego dowódcy polskiego przełomu XVI i XVII wieku (z powodu "deficytu" godnych upamiętnienia dowódców skromnej floty  staropolskiej, posiłkowano się imionami wybitnych dowódców wojsk lądowych, podobnie, jak to czynili w XIX wieku Niemcy J).

Okręt przekazany został Polsce bez uzbrojenia, jedynie z podstawowym wyposażeniem nawigacyjnym. Dlatego pierwszy rejs pod polską banderą wykonał do Hawru, gdzie wyremontowano prowizorycznie jego siłownię (prędkość maksymalna dochodziła zaledwie do 15 węzłów!) i zainstalowano „doraźne” uzbrojenie złożone z 8 armat 75 mm L/36 wz. 1897/1920 („zmarynizowane” armaty polowe Deporta) i 4 ckm-ów 8 mm L/80 Hotchkiss wz. 1914 (przystosowane do prowadzenie ognia przeciwlotniczego). Z takim uzbrojeniem, okręt pełniący również funkcję jednostki szkolnej, pływał aż do 1929 r., a następnie został zdeklasowany przejściowo do rangi hulka koszarowego. Powodem był brak środków finansowych na pełnowymiarową reaktywację okrętu. Dopiero w kwietniu 1935 r., niemal jednocześnie z podjęciem budowy kontrtorpedowców klasy Grom, zapadła decyzja o obszernej modernizacji starzejącego się okrętu. Przebudowy dokonała brytyjska stocznia White’a w Cowes, a prace stoczniowe trwały od 19.05.1935 r. do 11.04.1938 r.

Po wybuchu wojny okręt wespół z Wichrem podjął, skazaną z góry na niepowodzenie, próbę obrony wybrzeża. Jednak, w przeciwieństwie do niefortunnych dziejów Gryfa, Hetman Zółkiewski zdołał w nocy z 1 na 2 września skrycie postawić w Zatoce Gdańskiej zagrodę minową złożoną z 3 łach po 100 min. Niemcy przypłacili to utratą w dniu 17.09.1939 r. niszczycieli  Leberecht Maass i Georg Thiele, które poderwały się na polskich minach i zatonęły z ciężkimi stratami wśród załóg. Był to największy sukces floty polskiej w toku całej DWS. W czasie, gdy tonęły obydwa niemieckie niszczyciele, Hetman Zółkiewski spoczywał od 3 września, w stanie półzatopionym, na dnie basenu portu helskiego. Jako wrak, stał się po kapitulacji Helu zdobyczą niemiecką i ze względów sentymentalno-propagandowych został przez nich odbudowany, wraz z przywróceniem dawnej nazwy Nautilus. Do służby powrócił 17.07.1940 r. i został niemal natychmiast przerzucony do okupowanej Norwegii. Przez resztę wojny stawiał zagrody minowe i pełnił epizodycznie funkcję eskortowca ubezpieczającego lokalne konwoje. Kres jego dziejów nastąpił dopiero 07.04.1945 r. w norweskim porcie Vadheim, położonym w fiordzie Sognefjord, w wyniku ataku lotnictwa brytyjskiego. Zrujnowany wrak został podniesiony po wojnie przez władze norweskie i pocięty na złom do 15.09.1947 r.

Opis techniczny modernizacji.

Kadłub

Część nawodna praktycznie bez zmian. Przebudowano podwodną część rufy, w związku z montażem trzeciego wału napędowego. Częściowo zmieniono wewnętrzny podział kadłuba.

Napęd

Istniejący zdemontowano. W jego miejsce zainstalowano dwa kotły olejowe du Temple w dwu kotłowniach, dwa zestawy turbin parowych Parsons z przekładniami w dwu maszynowniach i jeden silnik diesla Sulzer. Diesel o mocy 3000 KM zapewniał prędkość marszową 13 w. (maksymalnie 16,29 w.), a turbiny o łącznej mocy 10000 KM były wykorzystywane do uzyskania prędkości szczytowej 25,60 w. (na samych turbinach prędkość wynosiła 23,55 w.).

Uzbrojenie

Istniejące zdjęto w całości. Zamontowano:

- 2xIIx120 mm (4.7”) SK L/50 Bofors M36/P, przy elewacji maksymalnej 30^o donośność pociskiem HE 24,00 kg wynosi 19500 m;

- 2xIIx40 mm (1.57”) L/60 Bofors M36, przy elewacji 45^o donośność pociskiem HE-T 0,93 kg wynosi 9830 m, a przy elewacji maksymalnej 90^o donośność pionowa tym samym pociskiem wynosi 7160 m;

- 4xIIx13,2 mm (0,52”) L/76 Mle1929, przy elewacji 45^o donośność pociskiem 0,05 kg wynosi 7200 m, a przy elewacji maksymalnej 90^o donośność pionowa tym samym pociskiem wynosi 4200 m;

- 2xIx13,2 mm (0,52”) L/76 Mle1929, osiągi j.w.;

- 320 min kontaktowych;

- 2xmbg z zapasem 36 bg.

Do kierowania ogniem zainstalowano dwa dalmierze optyczne o bazie 2,6 m.

Po podniesieniu z dnia i wyremontowaniu, Niemcy zainstalowali na okręcie: 2xIIx128/45 SK C/34 (na stanowiskach 120 mm), 2xIIx37/80 SK C/30, 4xIIx20/65 C/38 oraz 4xwbg. Uzbrojenie minowe pozostało bez zmian, przy zastosowaniu niemieckich min EMC.

Opancerzenie

Stanowiska 120 mm otrzymały maski przeciwodłamkowe o grubości 25 mm.

Inne

Całkowicie przebudowano nadbudówki, maszty i komin(y). Zamontowano cztery radiostacje, radionamiernik oraz szumonamiernik. 

Po roku 1940, Niemcy wyposażyli okręt we własne radiostacje oraz urządzenia radio- i hydrolokacyjne.

Stała załoga liczy 135 osób, dodatkowo istnieje możliwość zaokrętowania 41 osób (podchorążowie i instruktorzy).

Na skutek modernizacji (w stosunku do stanu z roku 1907):

- wyporność normalna zmniejszyła się z 1975 do 1758 t,

- prędkość maksymalna wzrosła z 20,00 do 25,60 w,

- zasięg wzrósł z 3530 Mm przy 9 w. do 5200 Mm przy 13 w.

Koszt modernizacji wyniósł 56,1% wartości porównywalnego okrętu nowego. 

Hetman Żółkiewski, Poland training minelayer laid down 1905, launched 1906, completed 1907, modernized 1921, 1938 (engine 1937)

Displacement:

            1 510 t light; 1 571 t standard; 1 758 t normal; 1 908 t full load

Dimensions: Length (overall / waterline) x beam x draught (normal/deep)

            (322,52 ft / 293,31 ft) x 36,75 ft x (13,39 / 14,13 ft)

            (98,30 m / 89,40 m) x 11,20 m  x (4,08 / 4,31 m)

Armament:

      4 - 4,72" / 120 mm 50,0 cal guns - 52,91lbs / 24,00kg shells, 150 per gun

              Quick firing guns in deck mounts, 1936 Model

              2 x Twin mounts on centreline ends, evenly spread

      4 - 1,57" / 40,0 mm 60,0 cal guns - 2,05lbs / 0,93kg shells, 1 500 per gun

              Anti-air guns in deck mounts, 1936 Model

              2 x Twin mounts on centreline ends, evenly spread

                        2 raised mounts

      8 - 0,52" / 13,2 mm 76,0 cal guns - 0,11lbs / 0,05kg shells, 3 000 per gun

              Machine guns in deck mounts, 1929 Model

              2 x Twin mounts on sides, aft deck forward

                        2 raised mounts

              2 x Twin mounts on sides, aft deck centre

                        2 double raised mounts

      2 - 0,52" / 13,2 mm 76,0 cal guns - 0,11lbs / 0,05kg shells, 3 000 per gun

              Machine guns in deck mounts, 1929 Model

              2 x Single mounts on sides, forward deck centre

                        2 double raised mounts

      Weight of broadside 220 lbs / 100 kg

      Mines

      2 - 2 557,36 lbs / 1 160,00 kg mines + 320 reloads - 367,621 t total

            in Above water - Stern racks/rails

      Main DC/AS Mortars

      2 - 421,08 lbs / 191,00 kg Depth Charges + 36 reloads - 7,143 t total

            in Depth charge throwers

Armour:

   - Gun armour:         Face (max)     Other gunhouse (avg)            Barbette/hoist (max)

            Main:           0,98" / 25 mm                   -                                              -

Machinery:

            Oil fired boilers, steam turbines,  plus diesel motors,

            Geared drive, 3 shafts, 13 000 shp / 9 698 Kw = 25,60 kts

            Range 5 200nm at 13,00 kts

            Bunker normal 187 tons, at max displacement = 337 tons

Complement:

            135 - 176

Cost:

            £0,189 million / $0,758 million

Distribution of weights at normal displacement:

            Armament: 509 tons, 29,0%

               - Guns: 39 tons, 2,2%

               - Weapons: 470 tons, 26,7%

            Armour: 5 tons, 0,3%

               - Armament: 5 tons, 0,3%

            Machinery: 360 tons, 20,5%

            Hull, fittings & equipment: 631 tons, 35,9%

            Fuel, ammunition & stores: 248 tons, 14,1%

            Miscellaneous weights: 4 tons, 0,2%

               - Hull below water: 4 tons

Overall survivability and seakeeping ability:

            Survivability (Non-critical penetrating hits needed to sink ship):

              1 183 lbs / 537 Kg = 22,4 x 4,7 " / 120 mm shells or 0,8 torpedoes

            Stability (Unstable if below 1.00): 1,45

            Metacentric height 2,1 ft / 0,6 m

            Roll period: 10,6 seconds

            Steadiness      - As gun platform (Average = 50 %): 74 %

                                   - Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,13

            Seaboat quality  (Average = 1.00): 1,23

Hull form characteristics:

            Hull has a flush deck,

              a normal bow and large transom stern

            Block coefficient (normal/deep): 0,427 / 0,438

            Length to Beam Ratio: 7,98 : 1

            'Natural speed' for length: 20,12 kts

            Power going to wave formation at top speed: 62 %

            Trim (Max stability = 0, Max steadiness = 100): 60

            Bow angle (Positive = bow angles forward): 43,25 degrees

            Stern overhang: 13,78 ft / 4,20 m

            Freeboard (% = length of deck as a percentage of waterline length):

                                                                   Fore end,                Aft end

               - Forecastle:            18,00%,  16,40 ft / 5,00 m,  13,45 ft / 4,10 m

               - Forward deck:       35,00%,  13,45 ft / 4,10 m,  13,45 ft / 4,10 m

               - Aft deck:                35,00%,  13,45 ft / 4,10 m,  13,45 ft / 4,10 m

               - Quarter deck:        12,00%,  13,45 ft / 4,10 m,  13,45 ft / 4,10 m

               - Average freeboard:                      13,66 ft / 4,16 m

            Ship tends to be wet forward

Ship space, strength and comments:

            Space - Hull below water (magazines/engines, low = better): 75,3%

                        - Above water (accommodation/working, high = better): 133,0%

            Waterplane Area: 7 009 Square feet or 651 Square metres

            Displacement factor (Displacement / loading): 206%

            Structure weight / hull surface area: 54 lbs/sq ft or 263 Kg/sq metre

            Hull strength (Relative):

                        - Cross-sectional: 0,90

                        - Longitudinal: 3,01

                        - Overall: 1,02

            Excellent machinery, storage, compartmentation space

            Excellent accommodation and workspace room

            Ship has slow, easy roll, a good, steady gun platform

            Good seaboat, rides out heavy weather easily