Przebudowa japońskiego krążownika pancernego Asama na polski pancernik obrony wybrzeża Żmij 1938 (1 szt.)
Pomysłodawcą tematu jest kolega mb81, on też opracował legendę. Ja ograniczyłem się do technicznego opisu przebudowy.
W 1933 roku KierMarWoj zadecydowało o wzmocnieniu PMW o pancernik obrony
wybrzeża. Początkowo myślano o zamówieniu w Finlandii jednej lub dwóch
nowych jednostek klasy Väinämöinen, lecz pobyt polskiej delegacji na
pokładzie pierwszego z bliźniaków ujawnił pewne mankamenty, zwłaszcza
silne kołysanie na pełnym morzu oraz mizerne opancerzenie. Natomiast
bardzo wysoko oceniono uzbrojenie artyleryjskie fińskiego okrętu, a że Smok pomimo czwartego krzyżyka na karku trzymał się twardo,
wybadano możliwości zakupu i modernizacji jego bliźniaka, krążownika
pancernego Asama. Transakcję sfinalizowano i okręt przeszedł
bezpośrednio do stoczni Vickers-Armstrong w Tyne, gdzie przebudowywano
właśnie Smoka.
W trakcie przebudowy wykonano:
Kadłub
Zewnętrznie pozostawiono bez zmian, ograniczając się do częściowej zmiany podziału wewnętrznego oraz obniżenia zanurzenia.
Napęd
Istniejące urządzenia napędowe wymieniono na dwa silniki wysokoprężne, tego samego typu, co zastosowane na m/s Piłsudski i Batory.
Uzbrojenie
Istniejącą artylerię oraz wt usunięto w całości. Po przebudowie, zestaw uzbrojenia wyglądał następująco:
- 3xIIx254 mm/45 (10") M.1929
Bofors, przy elewacji maksymalnej 45o donośność pociskiem APC 225,0
kg wynosi 30300 m;
- 4xIIx105 mm/50 (4.1") M.1932
Bofors, przy elewacji 45o donośność pociskiem HE 16,0 kg wynosi
18200 m, a przy elewacji maksymalnej 85o donośność pionowa tym samym
pociskiem wynosi 12000 m;
- 4xIIx40 mm/60 (1.57") M.1936 Bofors,
przy elewacji 45o donośność pociskiem HE-T 0,93 kg wynosi 9800 m, a
przy elewacji maksymalnej 90o donośność pionowa tym samym pociskiem
wynosi 6180 m;
- 8xIIx13,2 mm/76 M.1934, przy
elewacji 45o donośność pociskiem 0,05 kg wynosi 7200 m, a przy elewacji
maksymalnej 90o donośność pionowa tym samym pociskiem wynosi 4200 m;
- 60 min (na torach podpokładowych).
Opancerzenie
Wzmocniono istniejące opancerzenie pionowe i poziome, dodając bąble i grodzie przeciwtorpedowe.
Na skutek przebudowy:
- zanurzenie zmniejszyło się z 7,43 do 6,55 m, a wyporność normalna zwiększyła z 9700 do 9758 m (bąble);
- prędkość zmniejszyła się z 21,5 do 18,97 w, a zasięg z 10000 Mm przy 10 w. do 3000 Mm przy 12 w.
Koszt przebudowy wyniósł 41% wartości porównywalnego okrętu nowego.
Po modernizacji w Tyne dowództwo okrętu i zarazem nowego flagowca PMW objął kmdr Tadeusz Morgenstern-Podjazd.
Jedną z najlepiej skrytych przed niemieckim wywiadem tajemnic była rzeczywista donośność dział 254mm, zarówno okrętowych jak i czterech z baterii “fińskiej” na Helu - szacowano ją na 23000m. Legenda głosi, że w sejfie z rozkazami na wypadek wojny znajdował się również klucz numer 48, służący do odkręcenia śrub ograniczających elewację do 32 stopni. Zakotwiczony w kanale portowym Schleswig-Holstein wydawał się więc bezpieczny. Jednak 1 września po godzinie 6 wokół pancernika zaczęły padać polskie “kuferki”. Gustav Kleikamp nakazał przeprowadzić okręt na wysokość Składnicy Tranzytowej, co zmusiło artylerzystów Żmija do przerwania ognia. Zanim to nastąpiło, celny pocisk trafił w pomost niemieckiego pancernika, śmiertelnie raniąc dowódcę. Rozpoczęła się walka na bezpośrednim dystansie, gdzie Schleswig-Holstein obracał teren Westerplatte w krajobraz księżycowy, samemu będąc pod ogniem całej polskiej broni, z karabinami włącznie. Późnym popołudniem nieopancerzone części pancernika wyglądały jak rzeszoto, a po polskiej stronie nie było już komu wywiesić białej flagi.
Żmij w tym czasie wyszedł z helskiego portu w asyście Wichra i trałowców, w ramach przygotowań do planu “Rurka”. Atak Stukasów z LG1 zakończył się zestrzeleniem czterech maszyn oraz uszkodzeniem flagowca - bliska eksplozja 250 kg bomby uszkodziła prawoburtową śrubę na tyle poważnie, że prędkość okrętu spadła do 14 w.
W nocy z 1 na 2 września postawiono zagrodę 300 min na linii Hel-Sopot - wykorzystano również trzy op typu Ryś. Osłaniający operację ORP Wicher storpedował Z-4, po czym został zatopiony przez Z-1 i Z-3. Gdyby kmdr de Walden wstrzymał się z atakiem, dwie godziny później miałby doskonałą pozycję do ataku na wlokący się pod osłoną nocy do Lipawy Schleswig-Holstein...
Kolejne dni uszkodzony Żmij spędzał w helskim porcie, odpierając sporadyczne ataki Luftwaffe. W nocy z 6 na 7 września wyszedł z portu w rejon Mechelinek, by o świcie ostrzelać niemieckie oddziały na podejściach do Wejherowa. Atak miał znaczenie głównie psychologiczne, po 30 minutach ognia pancernik musiał wrócić na Hel. Akcja wywołała reakcję niemieckiego lotnictwa, przedpołudniowy nalot skończył się dwoma trafieniami i stratami wśród załogi. Po tej akcji kadm Świrski zakazał dalszych wypadów, Żmij miał stać się pływającą baterią. Koncept nocnej ucieczki do Karlskrony upadł w związku z licznymi przeciekami i zanieczyszczeniem ropy woda morską.
Od 12 września, gdy w zasięgu artylerii znalazły się oddziały niemieckie podchodzące do Gdyni, każdy ostrzał z dział Żmija powodował natychmiastowy odwet Luftwaffe. 15 września okręt był na wpół zatopiony na Długiej Mieliźnie, bez amunicji i ze zdemontowanym uzbrojeniem plot, za to otoczony wianuszkiem wbitych w piach wraków Stukasów. Niewiarygodne, ale Niemcy dalej sądzili że to Żmij jest źródłem pocisków, które wystrzeliwała bateria “fińska”. Aż do końca na dobrze zamaskowaną lądową baterię nie spadła ani jedna bomba.
Po kapitulacji Helu Niemcy podnieśli i wyremontowali okręt, nadając mu imię jego własnej ofiary - Gustav Kleikamp.
Wspomniany remont przeciągnął się dostatecznie długo, by przekreślić udział okrętu w kampanii norweskiej. Służył następnie jako okręt szkolno-artyleryjski, a od połowy 1944 jako eskortowiec na Bałtyku. W grudniu 1944 trafiony dwiema torpedami przez sowiecki op K-56, dotarł do Gdyni gdzie został osadzony jako pływająca bateria. W marcu 1945 został samozatopiony przez Niemców. Podniesiony w 1947 przez PRO, przeholowany na Mewią Rewę i osadzony jako cel do strzelań artyleryjskich i lotniczych. Wrak Żmija spoczywa tam do dziś.
