Przebudowa japońskiego krążownika pancernego Asama na polski pancernik obrony wybrzeża Żmij 1938 (1 szt.)

Przebudowa japońskiego krążownika pancernego Asama na polski pancernik obrony wybrzeża Żmij 1938 (1 szt.)

Pomysłodawcą tematu jest kolega mb81, on też opracował legendę. Ja ograniczyłem się do technicznego opisu przebudowy.

W 1933 roku KierMarWoj zadecydowało o wzmocnieniu PMW o pancernik obrony wybrzeża. Początkowo myślano o zamówieniu w Finlandii jednej lub dwóch nowych jednostek klasy Väinämöinen, lecz pobyt polskiej delegacji na pokładzie pierwszego z bliźniaków ujawnił pewne mankamenty, zwłaszcza silne kołysanie na pełnym morzu oraz mizerne opancerzenie. Natomiast bardzo wysoko oceniono uzbrojenie artyleryjskie fińskiego okrętu, a że Smok pomimo czwartego krzyżyka na karku trzymał się twardo, wybadano możliwości zakupu i modernizacji jego bliźniaka, krążownika pancernego Asama. Transakcję sfinalizowano i okręt przeszedł bezpośrednio do stoczni Vickers-Armstrong w Tyne, gdzie przebudowywano właśnie Smoka.

W trakcie przebudowy wykonano:

Kadłub

Zewnętrznie pozostawiono bez zmian, ograniczając się do częściowej  zmiany podziału wewnętrznego oraz obniżenia zanurzenia.

Napęd

Istniejące urządzenia napędowe wymieniono na dwa silniki wysokoprężne, tego samego typu, co zastosowane na m/s Piłsudski i Batory.

Uzbrojenie

Istniejącą artylerię oraz wt usunięto w całości. Po przebudowie, zestaw uzbrojenia wyglądał następująco:

- 3xIIx254 mm/45 (10") M.1929 Bofors, przy elewacji maksymalnej 45^o donośność pociskiem APC 225,0 kg wynosi 30300 m;

- 4xIIx105 mm/50 (4.1") M.1932 Bofors, przy elewacji 45^o donośność pociskiem HE 16,0 kg wynosi 18200 m, a przy elewacji maksymalnej 85^o donośność pionowa tym samym pociskiem wynosi 12000 m;

- 4xIIx40 mm/60 (1.57") M.1936 Bofors, przy elewacji 45^o donośność pociskiem HE-T 0,93 kg wynosi 9800 m, a przy elewacji maksymalnej 90^o donośność pionowa tym samym pociskiem wynosi 6180 m;

- 8xIIx13,2 mm/76 M.1934, przy elewacji 45^o donośność pociskiem 0,05 kg wynosi 7200 m, a przy elewacji maksymalnej 90^o donośność pionowa tym samym pociskiem wynosi 4200 m;

- 60 min (na torach podpokładowych).

Opancerzenie

Wzmocniono istniejące opancerzenie pionowe i poziome, dodając bąble i grodzie przeciwtorpedowe.

Na skutek przebudowy:

- zanurzenie zmniejszyło się z 7,43 do 6,55 m, a wyporność normalna zwiększyła z 9700 do 9758 m (bąble);

- prędkość zmniejszyła się z 21,5 do 18,97 w, a zasięg z 10000 Mm przy 10 w. do 3000 Mm przy 12 w.

Koszt przebudowy wyniósł 41% wartości porównywalnego okrętu nowego.

Po modernizacji w Tyne dowództwo okrętu i zarazem nowego flagowca PMW objął kmdr Tadeusz Morgenstern-Podjazd. 

Jedną z najlepiej skrytych przed niemieckim wywiadem tajemnic była rzeczywista donośność dział 254mm, zarówno okrętowych jak i czterech z baterii “fińskiej” na Helu - szacowano ją na 23000m. Legenda głosi, że w sejfie z rozkazami na wypadek wojny znajdował się również klucz numer 48, służący do odkręcenia śrub ograniczających elewację do 32 stopni. Zakotwiczony w kanale portowym Schleswig-Holstein wydawał się więc bezpieczny.  Jednak 1 września po godzinie 6 wokół pancernika zaczęły padać polskie “kuferki”. Gustav Kleikamp nakazał przeprowadzić okręt na wysokość Składnicy Tranzytowej, co zmusiło artylerzystów Żmija do przerwania ognia. Zanim to nastąpiło, celny pocisk trafił w pomost niemieckiego pancernika, śmiertelnie raniąc dowódcę. Rozpoczęła się walka na bezpośrednim dystansie, gdzie Schleswig-Holstein obracał teren Westerplatte w krajobraz księżycowy, samemu będąc pod ogniem całej polskiej broni, z karabinami włącznie. Późnym popołudniem nieopancerzone części pancernika wyglądały jak rzeszoto, a po polskiej stronie nie było już komu wywiesić białej flagi.

Żmij w tym czasie wyszedł z helskiego portu w asyście Wichra i trałowców, w ramach przygotowań do planu “Rurka”. Atak Stukasów z LG1 zakończył się zestrzeleniem czterech maszyn oraz uszkodzeniem flagowca - bliska eksplozja 250 kg bomby uszkodziła prawoburtową śrubę na tyle poważnie, że prędkość okrętu spadła do 14 w. 

W nocy z 1 na 2 września postawiono zagrodę 300 min na linii Hel-Sopot - wykorzystano również trzy op typu Ryś. Osłaniający operację ORP Wicher storpedował Z-4, po czym został zatopiony przez Z-1 i Z-3. Gdyby kmdr de Walden wstrzymał się z atakiem, dwie godziny później miałby doskonałą pozycję do ataku na wlokący się pod osłoną nocy do Lipawy Schleswig-Holstein... 

Kolejne dni uszkodzony Żmij spędzał w helskim porcie, odpierając sporadyczne ataki Luftwaffe. W nocy z 6 na 7 września wyszedł z portu w rejon Mechelinek, by o świcie ostrzelać niemieckie oddziały na podejściach do Wejherowa. Atak miał znaczenie głównie psychologiczne, po 30 minutach ognia pancernik musiał wrócić na Hel. Akcja wywołała reakcję niemieckiego lotnictwa, przedpołudniowy nalot skończył się dwoma trafieniami i stratami wśród załogi. Po tej akcji kadm Świrski zakazał dalszych wypadów, Żmij miał stać się pływającą baterią. Koncept nocnej ucieczki do Karlskrony upadł w związku z licznymi przeciekami i zanieczyszczeniem ropy woda morską.   

Od 12 września, gdy w zasięgu artylerii znalazły się oddziały niemieckie podchodzące do Gdyni, każdy ostrzał z dział Żmija powodował natychmiastowy odwet Luftwaffe. 15 września okręt był na wpół zatopiony na Długiej Mieliźnie, bez amunicji i ze zdemontowanym uzbrojeniem plot, za to otoczony wianuszkiem wbitych w piach wraków Stukasów. Niewiarygodne, ale Niemcy dalej sądzili że to Żmij jest źródłem pocisków, które wystrzeliwała bateria “fińska”. Aż do końca na dobrze zamaskowaną lądową baterię nie spadła ani jedna bomba. 

Po kapitulacji Helu Niemcy podnieśli i wyremontowali okręt, nadając mu imię jego własnej ofiary - Gustav Kleikamp. 

Wspomniany remont przeciągnął się dostatecznie długo, by przekreślić udział okrętu w kampanii norweskiej. Służył następnie jako okręt szkolno-artyleryjski, a od połowy 1944 jako eskortowiec na Bałtyku. W grudniu 1944 trafiony dwiema torpedami przez sowiecki op K-56, dotarł do Gdyni gdzie został osadzony jako pływająca bateria. W marcu 1945 został samozatopiony przez Niemców. Podniesiony w 1947 przez PRO, przeholowany na Mewią Rewę i osadzony jako cel do strzelań artyleryjskich i lotniczych. Wrak Żmija spoczywa tam do dziś.   

Żmij, Poland coastal battleship laid down 1896, launched 1898, completeded 1899, rebuilt 1938 (engine 1937) Displacement: 9 002 t light; 9 510 t standard; 9 758 t normal; 9 957 t full load Dimensions: Length (overall / waterline) x beam x draught (normal/deep) (443,57 ft / 430,45 ft) x 67,26 ft (Bulges 77,10 ft) x (21,49 / 21,86 ft) (135,20 m / 131,20 m) x 20,50 m (Bulges 23,50 m) x (6,55 / 6,66 m) Armament: 6 - 10,00" / 254 mm 45,0 cal guns - 496,04lbs / 225,00kg shells, 150 per gun Breech loading guns in turret on barbette mounts, 1924 Model 3 x 2-gun mounts on centreline ends, majority aft 1 raised mount aft - superfiring 8 - 4,13" / 105 mm 50,0 cal guns - 35,27lbs / 16,00kg shells, 300 per gun Quick firing guns in deck mounts, 1924 Model 4 x Twin mounts on sides, evenly spread 8 - 1,57" / 40,0 mm 60,0 cal guns - 2,14lbs / 0,97kg shells, 1 500 per gun Anti-air guns in deck mounts, 1924 Model 4 x Twin mounts on sides, evenly spread 4 raised mounts 16 - 0,52" / 13,2 mm 76,0 cal guns - 0,09lbs / 0,04kg shells, 4 500 per gun Machine guns in deck mounts, 1924 Model 4 x Twin mounts on sides, evenly spread 4 raised mounts 4 x Twin mounts on sides, evenly spread 4 double raised mounts Weight of broadside 3 127 lbs / 1 418 kg Mines 2 - 1 168,45 lbs / 530,00 kg mines + 60 reloads - 32,341 t total in Above water - Stern racks/rails Armour: - Belts: Width (max) Length (avg) Height (avg) Main: 9,02" / 229 mm 283,79 ft / 86,50 m 8,53 ft / 2,60 m Ends: 4,02" / 102 mm 140,09 ft / 42,70 m 8,53 ft / 2,60 m 6,56 ft / 2,00 m Unarmoured ends Upper: 5,98" / 152 mm 224,08 ft / 68,30 m 7,55 ft / 2,30 m Main Belt covers 101% of normal length - Torpedo Bulkhead - Additional damage containing bulkheads: 2,01" / 51 mm 283,79 ft / 86,50 m 19,36 ft / 5,90 m Beam between torpedo bulkheads 52,17 ft / 15,90 m - Hull Bulges: 1,50" / 38 mm 283,79 ft / 86,50 m 22,97 ft / 7,00 m - Gun armour: Face (max) Other gunhouse (avg) Barbette/hoist (max) Main: 9,02" / 229 mm 5,00" / 127 mm 5,98" / 152 mm 2nd: 0,98" / 25 mm - - - Protected deck - multiple decks: For and Aft decks: 4,49" / 114 mm - Conning towers: Forward 9,02" / 229 mm, Aft 5,00" / 127 mm Machinery: Diesel Internal combustion motors, Geared drive, 2 shafts, 12 680 shp / 9 460 Kw = 18,97 kts Range 3 000nm at 12,00 kts Bunker at max displacement = 447 tons Complement: 490 - 638 Cost: £0,843 million / $3,372 million Distribution of weights at normal displacement: Armament: 935 tons, 9,6% - Guns: 895 tons, 9,2% - Weapons: 40 tons, 0,4% Armour: 4 304 tons, 44,1% - Belts: 1 573 tons, 16,1% - Torpedo bulkhead: 408 tons, 4,2% - Bulges: 361 tons, 3,7% - Armament: 631 tons, 6,5% - Armour Deck: 1 193 tons, 12,2% - Conning Towers: 138 tons, 1,4% Machinery: 351 tons, 3,6% Hull, fittings & equipment: 3 379 tons, 34,6% Fuel, ammunition & stores: 756 tons, 7,7% Miscellaneous weights: 32 tons, 0,3% - Hull below water: 21 tons - Hull above water: 11 tons Overall survivability and seakeeping ability: Survivability (Non-critical penetrating hits needed to sink ship): 26 906 lbs / 12 205 Kg = 53,8 x 10,0 " / 254 mm shells or 7,2 torpedoes Stability (Unstable if below 1.00): 1,30 Metacentric height 4,4 ft / 1,3 m Roll period: 15,4 seconds Steadiness - As gun platform (Average = 50 %): 80 % - Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,42 Seaboat quality (Average = 1.00): 2,00 Hull form characteristics: Hull has a flush deck, a ram bow and a cruiser stern Block coefficient (normal/deep): 0,479 / 0,480 Length to Beam Ratio: 5,58 : 1 'Natural speed' for length: 20,75 kts Power going to wave formation at top speed: 44 % Trim (Max stability = 0, Max steadiness = 100): 40 Bow angle (Positive = bow angles forward): -9,90 degrees Stern overhang: 4,59 ft / 1,40 m Freeboard (% = length of deck as a percentage of waterline length): Fore end, Aft end - Forecastle: 22,00%, 22,97 ft / 7,00 m, 20,67 ft / 6,30 m - Forward deck: 29,00%, 20,67 ft / 6,30 m, 18,37 ft / 5,60 m - Aft deck: 29,00%, 18,37 ft / 5,60 m, 18,37 ft / 5,60 m - Quarter deck: 20,00%, 18,37 ft / 5,60 m, 19,03 ft / 5,80 m - Average freeboard: 19,48 ft / 5,94 m Ship space, strength and comments: Space - Hull below water (magazines/engines, low = better): 54,6% - Above water (accommodation/working, high = better): 139,4% Waterplane Area: 18 927 Square feet or 1 758 Square metres Displacement factor (Displacement / loading): 123% Structure weight / hull surface area: 130 lbs/sq ft or 636 Kg/sq metre Hull strength (Relative): - Cross-sectional: 0,91 - Longitudinal: 2,60 - Overall: 1,01 Excellent machinery, storage, compartmentation space Excellent accommodation and workspace room Ship has slow, easy roll, a good, steady gun platform Excellent seaboat, comfortable, can fire her guns in the heaviest weather