Konferencja krakowska 1929

Konferencja krakowska 1929

Zgodnie z zapowiedziami, wczesną wiosną rozpoczęła się w Krakowie międzynarodowa konferencja (zwana dalej Konferencją), mająca na celu pokojowe rozwiązanie kilku konfliktów, które pojawiając się jednocześnie, zagroziły pokojowi w Europie.

W obradach Konferencji udział wzięły wszystkie państwa europejskie, za wyjątkiem Szwajcarii, Luksemburga oraz państw „karłowatych”, takich jak: Monako, Andora, San Marino i Liechtenstein. Polska, jako gospodarz objęła przewodnictwo obrad, a na osobę Przewodniczącego wybrany został prof. dr Wielowieyski.

Mam nadzieję, że Czytelnicy mi wybaczą, ale nie zdecydowałem się tym razem na szczegółowe relacjonowanie obrad. Powodów jest kilka. Po pierwsze, obszerność i wielowątkowość omawianych spraw sprawiłaby, że szczegółowa relacja przybrałaby objętość sporego tomu. Po drugie, krzyżujące się sprzeczności i trudności w wypracowaniu jednolitego stanowiska sprawiły, że tak naprawdę istotne decyzje zostały wypracowane nie w czasie obrad plenarnych, a w kuluarowych dwu- i wielostronnych negocjacjach i przetargach. Po trzecie, zagadnienia polityczne stanowią tylko tło tego bloga i nie powinny zajmować na nim – moim zdaniem – zbyt wiele miejsca. Tak więc, po krótkim omówieniu wysuwanych przez uczestników obrad żądań i postulatów, przejdę od razu do przedstawienia końcowych ustaleń Konferencji.

Kwestia włoska.

Przedstawiciele Królestw Północnowłoskiego i Obojga Sycylii zgłosili wolę połączenia obydwu państw pod berłem Wiktora Emanuela III i nazwą Królestwa Włoskiego.

Poparcie dla tych planów zgłosiły: Królestwo Północnoniemieckie, Imperium Rosyjskie i Księstwo Czarnogóry, a sprzeciw: Królestwo Francuskie i Cesarstwo Austro-węgierskie.

Kwestia austro-węgierska.

Czesi i Słowacy zażądali utworzenia suwerennego Królestwa Czesko-słowackiego. Chorwaci, Słoweńcy oraz zamieszkujący monarchię austro-węgierską Serbowie wysunęli postulat utworzenia Królestwa Iliryjskiego, w skład którego prócz Chorwacji z Dalmacją, Słowenii części Banatu weszłyby również obecne księstwa Serbii i Czarnogóry. Rumunii z Siedmiogrodu zażądali połączenia tego kraju z hospodarstwami Wołoskim i Mołdawskim w jedno Królestwo Rumuńskie. Włosi z Tyrolu Południowego i Triestu wyrazili wolę przyłączenia tych obszarów do jednoczących się Włoch.

Poparcie dla wszystkich tych postulatów wyraziły: Królestwo Północnoniemieckie, Imperium Rosyjskie, obydwa królestwa włoskie, księstwa Serbii i Czarnogóry oraz hospodarstwa Wołoskie i Mołdawskie. Zdecydowanie przeciwne są: Królestwo Francuskie, Imperium Tureckie, Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii, przedstawiciele węgierscy oraz oczywiście rząd austro-węgierski.

Kwestia rumuńska.

Hospodarstwa Wołoskie i Mołdawskie zażądały zerwania zależności lennej od Imperium Tureckiego oraz zjednoczenia się w Królestwo Rumuńskie z przyłączeniem Siedmiogrodu.

Poparcia tym planom udzieliły: Imperium Rosyjskie, Królestwo Francuskie, Królestwo Greckie i Królestwo Północnoniemieckie. Sprzeciwiają się: Imperium Tureckie oraz Księstwo Serbii.

Kwestia niemiecka.

Przedstawiciele Hesji oznajmili, że miejscowy Landtag ogłosił secesję Hesji ze Związku Reńskiego i przyłączenie jej do Królestwa Północnoniemieckiego.

Zdecydowany sprzeciw wyraziły: Królestwo Francuskie, Królestwo Polskie, Królestwo Danii i Norwegii oraz Cesarstwo Austro-węgierskie. Popiera te plany Imperium Rosyjskie, Królestwo Północnowłoskie oraz oczywiście Królestwo Północnoniemieckie.

Ustalenia Konferencji.

§ 1.

Zachowuje się całość i integralność Cesarstwa Austro-Węgier. Jednocześnie wzywa się rząd austro-węgierski do zapewnienia zamieszkującym tę Monarchię mniejszościom autonomii w zakresie języka, wyznania, oświaty, kultury oraz samorządu wewnętrznego.

§ 2.

Wyznacza się na rok 1930 zwołanie do Wiednia konferencję z udziałem Królestw: Francuskiego, Wielkiej Brytanii i Irlandii, Polski, Imperium Rosyjskiego oraz Cesarstwa Austro-Węgier, celem przyjęcia rozwiązań mających na celu normalizację wewnętrznej sytuacji politycznej w Cesarstwie.

§ 3.

Wyraża się zgodę na utworzenie zjednoczonego Królestwa Włoskiego, pod warunkiem wyrzeczenia się wszelkich roszczeń terytorialnych w stosunku do sąsiednich państw.

§ 4.

Znosi się zależność lenną od Imperium Tureckiego hospodarstw Wołoskiego i Mołdawskiego oraz wyraża się zgodę na ich połączenie w Księstwo Rumuńskie.

§ 5.

Wyraża się zgodę na wyjście Hesji ze Związku Reńskiego i przyłączenie tego kraju do Królestwa Północnoniemieckiego.

§ 6.

Za wyrażoną w § 5. zgodę, przyznaje się tytułem rekompensaty: Królestwu Francuskiemu wydzielone z Niemieckiej Afryki Wschodniej terytoria Ruandy i Burundi, Królestwu Danii i Norwegi okręg Ditmarsken (Dithmarschen) z wyłączeniem miasta Brunsbüttel i Królestwu Polskiemu wydzielony z Niemieckiej Nowej Gwinei Archipelag Bismarcka.

Podsumowanie wyników Konferencji oraz wynikające z nich zmiany przedstawię w osobnym poście.