Przebudowa pancernika Dwienadcat’ Apostołow na krążownik W.I.Lenin 1934 (1 jednostka)

Przebudowa pancernika Dwienadcat’ Apostołow na krążownik W.I.Lenin 1934 (1 jednostka)

Pomimo trudności, o których pisałem w poprzednim poście, udało mi się opracować następny projekt, wg pomysłu kolegi ŁK.

W tytule tego postu, a także w raporcie, okręt jest klasyfikowany jako krążownik. Jest to jednak dość daleko idące uproszczenie; Pomysłodawca przewidział dla tej jednostki rozliczne role, np. krążownika eskortowego, krążownika-lodołamacza, okrętu badawczego, a nawet kombinacji ww. ról. Tyle tytułem wstępu, szczegóły znajdziecie w legendzie (autorstwa Pomysłodawcy) oraz w opisie technicznym i raporcie.

Mały rosyjski pancernik Dwienadcat’ Apostołow oprócz osobliwego (ale tradycyjnego dla floty rosyjskiej) imienia, nie wyróżniał się niczym szczególnym. Całą swoją karierę wegetował na Morzu Czarnym, a na złom odprawili go bolszewicy dopiero w styczniu 1931 r. Warto zauważyć, że przestarzałość samej koncepcji okrętu (pancerz compound, cylindryczne kotły parowe, archaiczna artyleria czarnoprochowa) spowodowały, że służba czynna okrętu trwała tylko 19 lat (1892 - 1911). Następne 20 lat okręt pełnił funkcję stacjonarnego hulka. Żeby jednak było ciekawiej, napiszemy dalsze dzieje tego uroczego staruszka. W tym celu cofniemy się do 1930 r., kiedy to rozpoczęła się budowa Kanału Białomorsko-Bałtyckiego. Obok aspektów gospodarczych, miał on stwarzać możliwość przerzucania wodami wewnętrznymi okrętów pomiędzy Flotą Bałtycką a Północną. A to działało szczególnie silnie na wyobraźnię sowieckich decydentów. Dodajmy, że ów ukończony w 1933 r. kanał, absolutnie nie spełnił pokładanych w nim nadziei, z powodu swojej małej głębokości, wynoszącej zaledwie 3,5 m. Ale to już zupełnie inna historia. Faktem jednak stała się gospodarcza i militarna aktywizacja sowieckiej Arktyki. W związku z tym, właśnie w roku 1930, dowództwo sowieckiej floty zwróciło uwagę na rdzewiejący na redzie Sewastopola stary pancernik o niezwykle silnej konstrukcji kadłuba. Postanowiono bowiem przebudować go na specyficzny lodołamacz-krążownik i flagowiec Floty Północnej. Głównym jego zadaniem miało stać się zabezpieczenie sowieckiej żeglugi handlowej na Północnej Drodze Morskiej, zarówno w okresie pokoju, jak i wojny. W czasie pokoju przewidywano dla okrętu także funkcje jednostki naukowo-badawczej, operującej na obszarach podbiegunowych. Przebudowę okrętu rozpoczęto od… zmiany nazwy na W.I.Lenin. Stalin - który nie był pozbawiony poczucia humoru - stwierdził, że nie było w tej sprawie żadnej rozsądnej alternatywy i okręt musiał otrzymać imię 13 „apostoła” – apostoła idei socjalizmu J.

Jako, że okręt był już od 20 lat rozbrojony, bez większych problemów  przerzucono go przez cieśniny czarnomorskie i Gibraltar do Europy zachodniej i dalej na Morze Bałtyckie. Okręt, którego maszyny i kotły poddano doraźnemu remontowi, pokonał tę trasę samodzielnie, jedynie w asyście holownika pełnomorskiego, choć jego prędkość maksymalna z trudem dochodziła do 10 węzłów. Do portu w Leningradzie  wpłynął 13 maja 1931 r., kotwicząc na nabrzeżu Stoczni im. Żdanowa, która miała przeprowadzić jego przebudowę. Plany modernizacji okrętu opracowano do końca 1931 r., a prace stoczniowe mogły się rozpocząć 01.04.1932 r. Przebudowa została zakończona 17.12.1934 r. Okręt został skierowany do Floty Północnej, odbywając klasyczny rejs wokół Półwyspu Skandynawskiego, osiągając Archangielsk 24.05.1935 r. W latach DWS W.I.Lenin wykazał swą dużą użyteczność, zarówno jako lodołamacz, jak i krążownik. Wielokrotnie wychodził w asyście 2 – 3 starych niszczycieli na spotkanie konwojów zmierzających do Murmańska, wydatnie wspomagając ich obronę przeciwlotniczą. W wojennej służbie okrętu zaistniały dwa wydarzenia o dramatycznym charakterze. Pierwsze wiązało się z niemiecką operacją „Wunderland”, która była wypadem krążownika Admiral Scheer na wody arktyczne. W toku tej operacji niemiecki panzerschiff zatopił 25.08.1942 r. sowiecki lodołamacz Aleksandr Sibirjakow, a następnego dnia ostrzelał bazę w Dikson. Tu jednak spotkała go niespodzianka w postaci zaczajonego nań sowieckiego okrętu. W wyniku pojedynku artyleryjskiego Admiral Scheer trafił co prawda Lenina trzema  pociskami 283 mm, sam jednak zainkasował dwa ciosy niemal równie „poważnymi” pociskami 254 mm, które - dla słabości jego opancerzenia i oddalenia od bazy - mogły przynieść katastrofalne konsekwencje, zwłaszcza, że jeden z pocisków uszkodził główny dalocelownik Niemca. Admiral Scheer, wykorzystując znaczną przewagę prędkości, zerwał natychmiast kontakt bojowy i oddalił się w kierunku Narwiku. Drugie dramatyczne zdarzenie w dziejach sowieckiego krążownika zaistniało 19.10.1943 r., kiedy to został storpedowany 120 mil na północny-zachód od Murmańska, przez niemiecki okręt podwodny U-123. Dwa trafienia w część dziobową okrętu nie zagroziły jednak jego pływalności i zdołał osiągnąć samodzielnie port bazowy. Po remoncie powrócił do służby 07.03.1944 r. W połowie 1944 r. W.I.Lenin utracił status flagowca Floty Północnej na rzecz pozyskanego od Brytyjczyków pancernika Royal Sovereign, który podjął służbę pod banderą sowiecką 30.05.1944 r. jako Archangielsk. Po wojnie W.I. Lenin kontynuował służbę czynną do 31.12.1949 r. Następnie, w latach 1950 – 1958 służył w charakterze rozbrojonego hulka koszarowego. Spisany ze stanu floty 31.12.1958 r., został zezłomowany do końca 1960 r.

Kolej na opis techniczny przebudowy (wspólne dzieło moje i Pomysłodawcy).

Kadłub

Przebudowano część dziobową kadłuba, likwidując taran oraz przystosowując ją do pływania w trudnych warunkach lodowych. Częściowo zmieniono podział wewnętrzny kadłuba.

Napęd

Pierwotnie planowano zachować istniejące maszyny parowe, po ich kapitalnym remoncie. Zrezygnowano jednak z tego, po stwierdzeniu licznych uszkodzeń, w tym pęknięć cylindrów. Ekspertyza wykazała, że zaistniały one w czasie rejsu z Morza Czarnego na Bałtyk, podczas którego, niedoświadczona załoga maszynowa dopuściła się wielokrotnie nadmiernego forsowania wyłączonych wcześniej przez 20 lat z eksploatacji i zużytych maszyn, poddanych przed rejsem jedynie doraźnemu remontowi.

Ostatecznie, zamontowano na okręcie, przechowywane od 10 lat w magazynach stoczniowych dwie maszyny parowe, należące niegdyś do predrednota Riespublika, skasowanego w listopadzie 1923 r. Przed ich ponownym zamontowaniem, zostały poddane starannemu remontowi, który przywrócił im pełną sprawność techniczną. Wymieniono również kotły, montując osiem jednostek typu Yarrow w czterech kotłowniach. Dodatkowo zamontowano kocioł pomocniczy, służący do obsługi ogrzewania, agregatów prądotwórczych i innych mechanizmów na postoju.

Wielka pojemność zbiorników paliwa daje tej jednostce wysoki poziom autonomiczności w trakcie pokojowej służby naukowo-badawczej oraz możliwość zasilania paliwem mniejszych jednostek eskorty w czasie wojny.

Uzbrojenie

Na uprzednio rozbrojonym okręcie zamontowano:

- 2xIIx254 mm/50 (10") Pattern 1908, przy elewacji maksymalnej 45^o donośność pociskiem HE 225,2 kg wynosi 25010 m (przy zwiększonym ładunku miotającym 25890 m;

- 4xIx130 mm/55 (5.1") Pattern 1913, przy elewacji maksymalnej 20^o donośność pociskiem HE 36,86 kg wynosi 15360 m;

- 4xIx76.2 mm/55 (3") Pattern 1931, przy elewacji 45^o donośność pociskiem HE 6,95 kg wynosi 14640 m, a przy elewacji maksymalnej 85^o donośność pionowa tym samym pociskiem wynosi 8970 m;

- 8xIx45 mm/46 (1.77") 21-K, przy elewacji 45^o donośność pociskiem HE 1,41 kg wynosi 9200 m, a przy elewacji maksymalnej 85^o donośność pionowa tym samym pociskiem wynosi 6000 m;

- 4xIx12,7 mm/79 (0,5”) DK, maksymalna donośność pozioma wynosi 4570 m, a pionowa 2770 m, skuteczna odpowiednio 2510 i 1520 m.

Wykorzystano zachowane w arsenałach, zmodernizowane wieże 254 mm z krążownika Riurik (1909). Zamontowano je na częściowo zaślepionych barbetach dawnych stanowisk 305 mm.

Do kierowania ogniem zainstalowano dalocelownik optyczny o bazie 7,2 m oraz pomocniczy dalmierz optyczny o bazie 3,2 m.

W trakcie służby nastąpiły następujące zmiany w uzbrojeniu:

- 1940 – 8xIx45 mm/46 (1.77") 21-K > 8xIx37 mm/67 (1.5") 70-K, 4xIx12,7 mm/79 (0,5”) DK > 4xIx12,7 mm/79 (0,5”) DSzK;

- 1941 – 4xIx76.2 mm/55 (3") Pattern 1931 > 4xIx76.2 mm/55 (3") 34-K Pattern 1935;

- 1943 – 8xIx37 mm/67 (1.5") 70-K > 8xIIx37 mm/67 (1.5") 70-K; 4xIx12,7 mm/79 (0,5”) DSzK > 4xIIx12,7 mm/79 (0,5”) DSzK.

Opancerzenie

Zdemontowano pancerz burtowy typu compound oraz opancerzenie kazamat. Zdemontowane płyty ze stali chromoniklowej (burtowe 178 mm i kazamat 127 mm) przewalcowano do grubości 51 mm i wykorzystano do budowy grodzi ptorp. Resztę stali chromoniklowej użyto do opancerzenia stanowiska dowodzenia. Dodano górny pas burtowy 152 mm oraz górny pokład pancerny 25 mm ze stali Kruppa.

Inne

Całkowicie przebudowano nadbudówki, maszty i kominy.

Zainstalowano nowy system kierowania ogniem oraz nowe wyposażenie radionawigacyjne, m.in. pięć radiostacji o zróżnicowanym zasięgu. Dostawcą powyższego była włoska firma Officine Galileo.

Na skutek przebudowy:

- zanurzenie okrętu zmniejszyło się z 7,75 do 7,60 m, a wyporność normalna z 8709 do 8513 t;

- prędkość maksymalna zwiększyła się z 15,70 do 18,77 w, a zasięg z 1540 Mm przy 10 w. do 19500 Mm przy 12 w.

Koszt przebudowy wyniósł 44,3% wartości porównywalnego nowego okrętu.

Mój osobisty komentarz do starcia Lenina ze Scheerem.

Jestem dowódcą Scheera, moje zadanie to zwalczanie konwojów arktycznych. Mam kontakt z konwojem; przez szkła lornety widzę okręt o „poważnej”, jednokominowej  sylwetce. Co to może być? Brytyjskie i amerykańskie krążowniki ciężkie mają co najmniej dwa kominy, rosyjskie też. Jednokominowe są brytyjskie pancerniki typów Queen Elizabeth i Renown. Za chwilę w pobliżu mojego okrętu pada seria czterech pocisków; mój oficer artylerii twierdzi, że to na pewno więcej niż 8”, prawdopodobnie 10". Mam podjąć walkę? Nawet jeśli pokonam przeciwnika, to raczej nie obejdzie się bez poważnych uszkodzeń. Będę musiał wracać do bazy i zadanie (zwalczanie alianckiej żeglugi) pozostanie niewykonane. Zatopienie jednego, a nawet kilku równorzędnych przeciwników, stosunku sił Royal Navy i Kriegsmarine nie zmieni. Decyzja - odchodzę.

W.I.Lenin, Soviet Union cruiser laid down 1888, launched 1890, completed 1892, rebuilt 1934 (engine 1933)

 Displacement:

            6 414 t light; 6 851 t standard; 8 513 t normal; 9 843 t full load

 Dimensions: Length (overall / waterline) x beam x draught (normal/deep)

            (347,38 ft / 341,86 ft) x 60,04 ft x (24,93 / 28,09 ft)

            (105,88 m / 104,20 m) x 18,30 m  x (7,60 / 8,56 m)

 Armament:

      4 - 10,00" / 254 mm 50,0 cal guns - 496,48lbs / 225,20kg shells, 150 per gun

              Breech loading guns in turret on barbette mounts, 1906 Model

              2 x 2-gun mounts on centreline ends, evenly spread

      4 - 5,12" / 130 mm 55,0 cal guns - 81,26lbs / 36,86kg shells, 300 per gun

              Quick firing guns in casemate mounts, 1912 Model

              4 x Single mounts on sides, evenly spread

                        4 hull mounts in casemates - Limited use in heavy seas

      4 - 3,00" / 76,2 mm 55,0 cal guns - 15,32lbs / 6,95kg shells, 750 per gun

              Anti-air guns in deck mounts, 1931 Model

              4 x Single mounts on sides, evenly spread

      8 - 1,77" / 45,0 mm 46,0 cal guns - 3,11lbs / 1,41kg shells, 1 500 per gun

              Anti-air guns in deck mounts, 1932 Model

              8 x Single mounts on sides, evenly spread

                        8 raised mounts

      4 - 0,50" / 12,7 mm 79,0 cal guns - 0,09lbs / 0,04kg shells, 4 500 per gun

              Machine guns in deck mounts, 1931 Model

              4 x Single mounts on sides, evenly spread

                        4 double raised mounts

      Weight of broadside 1 933 lbs / 994 kg

 Armour:

   - Belts:                     Width (max)    Length (avg)               Height (avg)

            Main:   7,01" / 178 mm           211,61 ft / 64,50 m     6,56 ft / 2,00 m

            Ends:   Unarmoured

            Upper: 5,98" / 152 mm           211,61 ft / 64,50 m     6,56 ft / 2,00 m

              Main Belt covers 95% of normal length

    - Torpedo Bulkhead - Additional damage containing bulkheads:

                        2,01" / 51 mm 211,61 ft / 64,50 m     23,62 ft / 7,20 m

            Beam between torpedo bulkheads 44,29 ft / 13,50 m

    - Gun armour:         Face (max)     Other gunhouse (avg)            Barbette/hoist (max)

            Main:   5,98" / 152 mm           2,99" / 76 mm             5,98" / 152 mm

            2nd:     5,98" / 152 mm                 -                                  -

            3rd:      0,98" / 25 mm       -                                  -

    - Armoured deck - multiple decks:

            For and Aft decks: 3,50" / 89 mm

    - Conning towers: Forward 7,01" / 178 mm, Aft 0,00" / 0 mm

 Machinery:

            Oil fired boilers, complex reciprocating steam engines,

            Direct drive, 2 shafts, 17 600 ihp / 13 130 Kw = 18,77 kts

            Range 19 500nm at 12,00 kts

            Bunker at max displacement = 2 992 tons

 Complement:

            443 - 576

 Cost:

            £0,268 million / $1,072 million

 Distribution of weights at normal displacement:

            Armament: 734 tons, 8,6%

               - Guns: 734 tons, 8,6%

            Armour: 2 342 tons, 27,5%

               - Belts: 812 tons, 9,5%

               - Torpedo bulkhead: 371 tons, 4,4%

               - Armament: 335 tons, 3,9%

               - Armour Deck: 760 tons, 8,9%

               - Conning Tower: 63 tons, 0,7%

            Machinery: 991 tons, 11,6%

            Hull, fittings & equipment: 2 348 tons, 27,6%

            Fuel, ammunition & stores: 2 099 tons, 24,7%

            Miscellaneous weights: 0 tons, 0,0%

 Overall survivability and seakeeping ability:

            Survivability (Non-critical penetrating hits needed to sink ship):

              12 761 lbs / 5 788 Kg = 23,7 x 10,0 " / 254 mm shells or 2,2 torpedoes

            Stability (Unstable if below 1.00): 1,25

            Metacentric height 3,5 ft / 1,1 m

            Roll period: 13,5 seconds

            Steadiness      - As gun platform (Average = 50 %): 71 %

                                   - Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,48

            Seaboat quality  (Average = 1.00): 1,29

 Hull form characteristics:

            Hull has a flush deck,

              a normal bow and a cruiser stern

            Block coefficient (normal/deep): 0,582 / 0,598

            Length to Beam Ratio: 5,69 : 1

            'Natural speed' for length: 18,49 kts

            Power going to wave formation at top speed: 58 %

            Trim (Max stability = 0, Max steadiness = 100): 55

            Bow angle (Positive = bow angles forward): 17,00 degrees

            Stern overhang: -2,46 ft / -0,75 m

            Freeboard (% = length of deck as a percentage of waterline length):

                                               Fore end,        Aft end

               - Forecastle:            20,00%,  18,04 ft / 5,50 m,  16,40 ft / 5,00 m

               - Forward deck:       31,00%,  16,40 ft / 5,00 m,  16,40 ft / 5,00 m

               - Aft deck:    31,00%,  16,40 ft / 5,00 m,  16,40 ft / 5,00 m

               - Quarter deck:        18,00%,  16,40 ft / 5,00 m,  16,40 ft / 5,00 m

               - Average freeboard:                      16,54 ft / 5,04 m

            Ship tends to be wet forward

 Ship space, strength and comments:

            Space - Hull below water (magazines/engines, low = better): 89,0%

                        - Above water (accommodation/working, high = better): 104,1%

            Waterplane Area: 14 764 Square feet or 1 372 Square metres

            Displacement factor (Displacement / loading): 128%

            Structure weight / hull surface area: 119 lbs/sq ft or 582 Kg/sq metre

            Hull strength (Relative):

                        - Cross-sectional: 0,90

                        - Longitudinal: 3,26

                        - Overall: 1,03

            Adequate machinery, storage, compartmentation space

            Adequate accommodation and workspace room

            Ship has slow, easy roll, a good, steady gun platform

            Good seaboat, rides out heavy weather easily