Wiadomości polityczne nr 3/1930

Wiadomości polityczne nr 3/1930

Co tam Panie w polityce?

Wobec nasilających się antymonarchistycznych demonstracji w Atenach, Pireusie i innych większych miastach Grecji, grożących wybuchem wojny domowej, król Jerzy II abdykował. Do czasu ukonstytuowania się naprędce wybranego parlamentu powołano regenta w osobie gen. Metaxasa. Na swoim pierwszym posiedzeniu, parlament ogłosił Grecję republiką i na pierwszego jej prezydenta wybrał obecnego regenta. Elekt przyjął wybór z pewnymi wahaniami (w końcu to monarchista z przekonania). Kadencja gen. Metaxasa będzie trwała do czasu uchwalenia nowej konstytucji i wyboru pierwszego „regularnego” prezydenta drogą głosowania powszechnego.  

Zakończyła się - m.in. z naszym udziałem - konferencja wiedeńska. Na mocy jej ustaleń końcowych monarchia austro-węgierska zmieniła swój status i z państwa dualistycznego stała się unią personalną (i de facto realną) pięciu państw. Jest to coś w rodzaju – przepraszam za nowotwór polityczno-językowy – „cesarstwa federacyjnego” W skład tego nowego tworu politycznego wchodzą: Arcyksięstwo Austriackie, Królestwo Czechosłowackie, Królestwo Węgierskie, Księstwo Siedmiogrodzkie i Księstwo Iliryjskie. Władcą tego państwa z tytułem cesarskim będzie każdorazowy Arcyksiążę Austriacki z panującej dotychczas dynastii Habsbursko-Lotaryńskiej. Cesarz będzie także nosił tytuły: Króla Czechosłowackiego, Węgierskiego, Księcia Siedmiogrodzkiego i Iliryjskiego. W skład Królestwa Węgierskiego wejdzie Ruś Zakarpacka oraz część Banatu, w skład Księstwa Iliryjskiego Chorwacja z Dalmacją i Slawonią, Słowenia oraz część Banatu, a Tyrol Południowy i okręgi Triestu i Gorycji będą częścią Arcyksięstwa Austriackiego. Każdy z krajów składowych nowej monarchii będzie posiadał daleko idącą autonomię i własny rząd, za wyjątkiem wspólnych ministerstw spraw zagranicznych, wojny oraz marynarki, które będą funkcjonować na poziomie centralnym. Prócz ministerstw finansów poszczególnych krajów, będzie istnieć również wspólne ministerstwo finansujące politykę zagraniczną i obronność ze składek poszczególnych krajów. Był pewien problem z ustaleniem nazwy dla „zrodzonego” przez konferencję państwa. Ostatecznie zdecydowano się na nazwę Cesarstwa Wiedeńskiego, jako możliwą do przyjęcia przez wszystkie kraje członkowskie. W końcu Wiedeń jest powszechnie uznawany za główną metropolię tego regionu i nazwa taka nie obraża zbytnio uczuć patriotycznych ludów nowego państwa. Jak można było przypuszczać, przyjęte rozwiązanie umiarkowanie zadowala słowiańskie narody byłej monarchii, a przeciwnie, niezbyt cieszy Niemców, Węgrów, Rumunów i Włochów. Głosy słabo zorganizowanych politycznie Rusinów nie odgrywają tu większej roli. Jednocześnie wszyscy zdają sobie sprawę z tymczasowości tych regulacji; jednym z wyrazów tej świadomości jest przewidziany w planowanej konstytucji nowego państwa zapis mówiący, że po upływie 10 lat, każdy kraj składowy federacji może z niej wystąpić.

Jak tam, trzymamy się mocno?

Zmiany w Grecji nie mają żadnego wpływu na nasze stosunki z tym państwem. Ponieważ naszym sojusznikiem pozostaje największy wróg Greków Turcja, stosunki te jak były nie najlepsze, takie i pozostaną.

Również zmiany za naszą południowa granicą nie wpływają na relacje wzajemne pomiędzy Polską, a nowym Cesarstwem. Mimo braku oficjalnej umowy sojuszniczej, kraj ten pozostanie nam przyjazny, szczególnie w zakresie stosunku do krajów niemieckich.

Zaniepokojenie Anglii istnieniem naszych baz na Pembie i Abd el-Kuri przybrało formę oficjalnej noty dyplomatycznej, skierowanej do nas przez MSZ Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii. Nota ta zawiera sformułowane w dość ostrym tonie zapytanie o powody i cele istnienia tych baz i żądanie wyczerpujących wyjaśnień. Szczególne niezadowolenie budzi u Anglików fortyfikowanie Pemby oraz samo istnienie bazy na Abd el-Kuri, położonej u wylotu Zatoki Adeńskiej, czyli na żywotnej dla interesów brytyjskich linii żeglugowej Kanał Sueski - Indie. W odpowiedzi, nasze MSZ stwierdziło, że baza na Pembie stanowi jedynie punkt oparcia dla naszych sił morskich na wschód od Przylądka Dobrej Nadziei i nie jest wymierzona przeciw żadnemu mocarstwu. Oświadczono również, że baza na Abd el-Kuri ma charakter wyłącznie zaopatrzeniowy i nie posiada żadnych instalacji militarnych. Dla udowodnienia prawdziwości tego oświadczenia, zaproszono (w porozumieniu z suwerenem wyspy – Turcją) wydelegowanych przez Anglię przedstawicieli do dokonania inspekcji tej bazy. Przeprowadzone oględziny nie wykazały na Abd el-Kuri niczego poza zbiornikami paliwa oraz magazynami żywności i wody słodkiej. W efekcie nasze wyjaśnienia zostały przez brytyjskie MSZ przyjęte.

Między nami żakietami.

Po długich negocjacjach sfinalizowano nareszcie zakup od Holendrów wysp: Sint Eustatius, Saba oraz południowej części wyspy Sint Maarten. W rozliczeniu przekazano Holendrom leżące na zachodnich krańcach Archipelagu Króla Jerzego (Bismarcka) wyspy: Ninigo, Hermit, Kaniet, Vuvulu i kilka dalszych, całkiem malutkich i bezludnych. Po zawarciu tego porozumienia, zgodnie z wcześniejszą umową Francja odsprzedała nam, będącą w jej posiadaniu północną część Sint Maarten (Saint Martin). Zakupione wyspy w połączeniu z Wyspą św. Bartłomieja utworzą nową kolonialną jednostkę administracyjną, której napiszę więcej w osobnym poście.

A to Panie ciekawe…

Po uzyskaniu od rządu tureckiego koncesji na poszukiwania ropy naftowej na terenie Bahrajnu i Kataru, rozpoczęto dość intensywne badania geologiczne i wiercenia poszukiwawcze. Jednocześnie nawiązano bliższe kontakty z miejscowymi arabskimi dynastiami Al-Chalifa w Bahrajnie i As-Sabah w Katarze. Między innymi dostarczono panującym pewne atrakcyjne dla nich wytwory cywilizacji europejskiej (automobile, rowery, patefony, zegarki itp.) oraz umożliwiono wyjazdy do Polski z opcją dokonywania zakupów, w tym cenionych koni z naszych stadnin. Niestety – mimo dużego zainteresowania - nie mogliśmy sprzedać im nowoczesnej broni palnej; zabraniają tego podpisane z rządem tureckim umowy koncesyjne. Zapewniono również młodzieży z najświetniejszych miejscowych rodów możliwość podjęcia nauki w Polsce, także na wyższych uczelniach. Jednym z pierwszych efektów pobytu w Polsce bahrajńskiej i katarskiej arystokracji jest duże zainteresowanie Polkami, w charakterze „towaru” do haremów. Trzeba także zaznaczyć częste „zapominanie” w czasie pobytu w Polsce synów pustyni o zakazach Proroka, szczególnie dotyczących napojów wyskokowych i innych uciech doczesnych. Być może wzrok Allacha tak daleko nie sięga :). Skutkiem powyższych działań, stosunki nasze z Al.-Chalifami i As-Sabahami ułożyły się nadspodziewanie dobrze i szejkowie ci napomykają nawet o ustanowieniu w tych krajach naszego protektoratu, podobnie do brytyjskiego w Kuwejcie. Duży wpływ na to mają zapewne spore kwoty (50%) z tytułu koncesji, wpływające do sakw tych dynastów.