Lekki krążownik typu Puck 1939 (1 szt.)

Lekki krążownik typu Puck 1939 (1 szt.)

Pomysłodawcą tematu jest kolega Piotr.
Dokooptowani do zespołu konstrukcyjnego ORP Orzeł, przedstawiciele KMW kmdr por. inż. Kamieński i inż. Potyrała, uzyskali informacje o planowanej budowie holenderskiego lekkiego krążownika typu Troomp. Po zapoznaniu się z jego projektem uznali, że taki – lub bardzo podobny – okręt byłby bardzo przydatny dla polskiej floty. W związku z tym, opracowali i przesłali na ręce szefa KMW kontradmirała Świrskiego memoriał, w którym gorąco zachęcali do zamówienia dla KMW okrętu zbudowanego wg lekko zmodyfikowanego projektu Troompa. Szef KMW również zapalił się do tego przedsięwzięcia, problemem były  kwestie finansowe. Ponieważ jednak, w trakcie negocjacji Holendrzy zgodzili się na zapłatę dużej części należności dostawami płodów rolnych, hodowlanych i leśnych (zboża, len, drewno) i ich przetworów (cukier, olej rzepakowy, mąka i kasze, wieprzowina, smoła drzewna), KMW uzyskała zgodę odpowiednich czynników na zamówienie krążownika. Powołano Komisję Nadzorczo-odbiorczą pod kierownictwem kmdra por. inż. Kamieńskiego, w skład której weszli ponadto kmdr ppor. Bukowiecki, kpt. Rutkowski, kpt. Krawczyk i inż. Potyrała. Przed Komisją postawiono następujące zadania: uzgodnienie z holenderskimi stoczniowcami zmian projektowych dla polskiej wersji krążownika typu Troomp, nadzór nad budową okrętu podwodnego (późniejszy ORP Orzeł) i krążownika (późniejszy ORP Puck) oraz odbiór obydwu okrętów.

Wprowadzone do projektu Troompa zmiany obejmowały głównie: powiększenie wymiarów i „wysmuklenie” kształtów kadłuba, zmianę uzbrojenia i układu nadbudówek i masztów oraz rezygnację z samolotu pokładowego. Pozostałe różnice zostaną omówione w dalszej części opisu.

Przyjęto następujący podział dostaw:

- Holandia: urządzenia napędowe i pomocnicze (skraplacze, wyparniki, wymienniki, pompy, wentylatory, chłodnie, windy itp.), stal pancerna, urządzenia optyczne (w tym kierowania ogniem), instalacje rurowe (rurociągi, armatura), wszelkie prace montażowe;

- Polska: stal konstrukcyjna (blachy poszycia i pokładów, kształtowniki, odlewy konstrukcyjne itp.), uzbrojenie (działa 152 i 40 mm zakupione w Szwecji, nkm-y 13,2 mm i wt 550 mm zakupione we Francji), urządzenia elektrotechniczne (generatory, silniki, kable, osprzęt), urządzenia radiotechniczne (radiostacje, radionamiernik, telefonia wewnętrzna), wyposażenie kwatermistrzowskie.

Jednostka budowana była w stoczni Nederladsche Dok- en Scheepsbouw Mij w Amsterdamie. Stępkę pod okręt położono w sierpniu 1936 roku, wodowanie odbyło się w grudniu 1937, a odbiór końcowy w maju 1939 roku (planowano luty 1939, lecz opóźniły się niektóre dostawy leżące po polskiej stronie). 

Teraz opis podstawowych elementów okrętu.

Kadłub

W stosunku do pierwotnego projektu Troompa, długość kadłuba zwiększono o 14,0 m, szerokość o 1,1 m, a zanurzenie o 0,2 m. Ponieważ jednak „wysmuklono” podwodną część kadłuba (zmniejszenie pełnotliwości), wyporność standardowa wrosła jedynie o 390 t.

Napęd

Zastosowano urządzenia napędowe identyczne do tych z Troompa. Napęd składa się z:

- 4 kotłów typu Yarrow po 14000 KM każdy w czterech kotłowniach;

- 2 zestawów turbin parowych typu Parsons po 28000 KM każdy, w dwu maszynowniach, z których każda napędza jeden wał śrubowy.

Mimo, że nasz okręt jest od Troompa cięższy o 390 ts, to korzystniejsze kształty kadłuba pozwoliły – przy zastosowaniu napędu tej samej mocy – osiągnięcie prędkości mniejszej tylko o 0,2 w. Do prędkości „raportowej” zastosowano – wyliczony na podstawie parametrów Troompa współczynnik zwiększający 1,04.

Zasięg okrętu jest całkowicie wystarczający do działań na Bałtyku i akwenach przyległych.

Opancerzenie

W miejsce zastosowanej na Troompie kombinacji pasa burtowego o grubości 16 mm i wzdłużnej grodzi o grubości 20-30 mm, zamontowano jednolity pas burtowy o grubości 40 mm. Ujednolicono grubość pokładu pancernego do 20 mm. Opancerzenie wież artylerii głównej jest nieznacznie silniejsze, niż na Troompie. Ogólnie, opancerzenie jest dość symboliczne, ale dla szybkiego okrętu tej wielkości trudno wymyślić coś lepszego.

Uzbrojenie

W roli artylerii głównej zastosowano działa Bofors 152,4/55 M1930 w wieżach identycznych do tych z Gotlanda. Przy maksymalnej elewacji 45^o osiągają one donośność 24400 m.

Na artylerię plot składają się działka Bofors 40/60 M1936 (donośność przy elewacji 45^o 9800 m, a przy 90^o 7100 m oraz francuskie nkm-y Hotchkiss 13,2/76 M1929 (donośność przy elewacji 45^o 7200 m, a przy 90^o 4200 m). Praktyczną donośność pionową dla powyższych broni należy przyjąć odpowiednio na 3700 m dla 40-stek i 1600 m dla nkm-ów.

Na uwagę zasługuje silne uzbrojenie torpedowe. O ile, określanie przez Niemców polskich niszczycieli typu Grom epitetem „torpedokreuzer” miało charakter propagandowo-ironiczny, to w przypadku tego okrętu, może to mieć realne uzasadnienie.

Sylwetka

Puck posiada stosunkowo niską i dość harmonijną sylwetkę. Reszta jest kwestią gustu.

Do wad prezentowanej jednostki można zaliczyć ciasnotę pomieszczeń napędu, słabą stateczność oraz nienadzwyczajną dzielność morską. Biorąc jednak pod uwagę przewidywany dla niej obszar operacyjny (głównie Bałtyk), są to słabości – moim zdaniem – akceptowalne.

Puck, Poland light cruiser laid down 1936, launched 1937, completed 1939 (engine 1938)

Displacement:

            4 041 t light; 4 177 t standard; 4 519 t normal; 4 793 t full load

Dimensions: Length (overall / waterline) x beam x draught (normal/deep)

            (479,43 ft / 472,44 ft) x 44,29 ft x (15,75 / 16,45 ft)

            (146,13 m / 144,00 m) x 13,50 m  x (4,80 / 5,01 m)

Armament:

      6 - 5,98" / 152 mm 55,0 cal guns - 101,41lbs / 46,00kg shells, 120 per gun

              Quick firing guns in turret on barbette mounts, 1930 Model

              3 x Twin mounts on centreline ends, majority forward

                        1 raised mount - superfiring

      6 - 1,57" / 40,0 mm 60,0 cal guns - 2,05lbs / 0,93kg shells, 600 per gun

              Anti-air guns in deck mounts, 1936 Model

              2 x Twin mounts on sides amidships

              1 x Twin mount on centreline, aft deck aft

                        1 raised mount

      8 - 0,52" / 13,2 mm 76,0 cal guns - 0,11lbs / 0,05kg shells, 2 500 per gun

              Machine guns in deck mounts, 1925 Model

              4 x Twin mounts on sides, evenly spread

                        4 double raised mounts

      Weight of broadside 617 lbs / 280 kg

      Main Torpedoes

      12 - 21,7" / 550 mm, 27,17 ft / 8,28 m torpedoes - 1,892 t each, 11,353 t total

            In 4 sets of deck mounted side rotating tubes

Armour:

   - Belts:                     Width (max)    Length (avg)               Height (avg)

            Main:   1,57" / 40 mm 311,68 ft / 95,00 m     7,87 ft / 2,40 m

            Ends:   Unarmoured

              Main Belt covers 101% of normal length

              Main belt does not fully cover magazines and engineering spaces

   - Gun armour:         Face (max)     Other gunhouse (avg)            Barbette/hoist (max)

            Main:   0,98" / 25 mm 0,79" / 20 mm             0,98" / 25 mm

   - Armoured deck - single deck:

            For and Aft decks: 0,79" / 20 mm

   - Conning towers: Forward 0,98" / 25 mm, Aft 0,79" / 20 mm

Machinery:

            Oil fired boilers, steam turbines,

            Geared drive, 2 shafts, 56 000 shp / 41 776 Kw = 33,30 kts

            Range 4 500nm at 15,00 kts

            Bunker at max displacement = 616 tons

Complement:

            275 - 358

Cost:

            £2,307 million / $9,230 million

Distribution of weights at normal displacement:

            Armament: 243 tons, 5,4%

               - Guns: 198 tons, 4,4%

               - Weapons: 45 tons, 1,0%

            Armour: 383 tons, 8,5%

               - Belts: 157 tons, 3,5%

               - Armament: 51 tons, 1,1%

               - Armour Deck: 166 tons, 3,7%

               - Conning Towers: 10 tons, 0,2%

            Machinery: 1 533 tons, 33,9%

            Hull, fittings & equipment: 1 859 tons, 41,1%

            Fuel, ammunition & stores: 478 tons, 10,6%

            Miscellaneous weights: 23 tons, 0,5%

               - On freeboard deck: 23 tons

Overall survivability and seakeeping ability:

            Survivability (Non-critical penetrating hits needed to sink ship):

              3 518 lbs / 1 596 Kg = 32,8 x 6,0 " / 152 mm shells or 0,5 torpedoes

            Stability (Unstable if below 1.00): 1,01

            Metacentric height 1,5 ft / 0,5 m

            Roll period: 15,2 seconds

            Steadiness      - As gun platform (Average = 50 %): 71 %

                                   - Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,60

            Seaboat quality  (Average = 1.00): 1,09

Hull form characteristics:

            Hull has rise forward of midbreak,

              a normal bow and a cruiser stern

            Block coefficient (normal/deep): 0,480 / 0,487

            Length to Beam Ratio: 10,67 : 1

            'Natural speed' for length: 21,74 kts

            Power going to wave formation at top speed: 60 %

            Trim (Max stability = 0, Max steadiness = 100): 65

            Bow angle (Positive = bow angles forward): 17,15 degrees

            Stern overhang: -1,64 ft / -0,50 m

            Freeboard (% = length of deck as a percentage of waterline length):

                                               Fore end,        Aft end

               - Forecastle:            22,00%,  22,64 ft / 6,90 m,  20,01 ft / 6,10 m

               - Forward deck:       40,00%,  20,01 ft / 6,10 m,  20,01 ft / 6,10 m

               - Aft deck:    26,00%,  12,14 ft / 3,70 m,  12,14 ft / 3,70 m

               - Quarter deck:        12,00%,  12,14 ft / 3,70 m,  12,14 ft / 3,70 m

               - Average freeboard:                      17,25 ft / 5,26 m

            Ship tends to be wet forward

Ship space, strength and comments:

            Space - Hull below water (magazines/engines, low = better): 126,1%

                        - Above water (accommodation/working, high = better): 144,0%

            Waterplane Area: 13 694 Square feet or 1 272 Square metres

            Displacement factor (Displacement / loading): 106%

            Structure weight / hull surface area: 79 lbs/sq ft or 387 Kg/sq metre

            Hull strength (Relative):

                        - Cross-sectional: 0,94

                        - Longitudinal: 1,93

                        - Overall: 1,01

            Cramped machinery, storage, compartmentation space

            Excellent accommodation and workspace room

            Ship has slow, easy roll, a good, steady gun platform