Międzynarodowa konferencja w sprawie zjednoczenia państw niemieckich – podsumowanie

Międzynarodowa konferencja w sprawie zjednoczenia państw niemieckich – podsumowanie

Ponieważ wszystkie państwa uczestniczące w Konferencji w sprawie zjednoczenia państw niemieckich ratyfikowały już jej protokół końcowy, nadszedł czas na jej podsumowanie. Uczynię to, przedstawiając kolejno cele i osiągnięcia poszczególnych uczestników Konferencji, a także refleksje ogólnej natury.

Niemcy Północne. Celem tego państwa było całkowite zjednoczenie Niemiec. Został on osiągnięty jedynie częściowo poprzez połączenie tego kraju z Saksonią i to za cenę utraty niektórych posiadłości zamorskich oraz zgody na ograniczenie potencjału militarnego i inne ustępstwa. Należy uznać, że dla Niemiec Północnych Konferencja zakończyła się umiarkowanym sukcesem, więcej w tym czasie i w tych warunkach raczej nie dało się osiągnąć. Dotkliwe może wydawać się okrojenie posiadłości kolonialnych, ale Niemcy wychodzą z założenia, że najważniejsze jest zjednoczenie i ponowne uzyskanie statusu mocarstwa. Po osiągnięciu takiej pozycji, utracone terytoria będzie można rewindykować, a może nawet i zdobyć inne.

Saksonia. Cele tego państwa były zbieżne z celami północnoniemieckimi, więc i osiągnięcia są identyczne z wymienionymi powyżej.

Związek Reński. Ponieważ cele poszczególnych krajów związkowych były odmienne (zjednoczenie lub utrzymanie status quo), to i wyniki Konferencji mają dla nich odmienną wartość. Trzeba także zaznaczyć duże różnice dążeń nawet wewnątrz poszczególnych krajów związkowych. Prawdopodobnie w najbliższym czasie narastać będą tendencje odśrodkowe ze strony zwolenników zjednoczenia.

Bawaria. Państwo to chciało utrzymać suwerenność i cel ten został osiągnięty.

Francja. Jej celem było niedopuszczenie do zjednoczenia krajów niemieckich, a w szczególności utrzymanie suwerenności Związku Reńskiego, której to suwerenności Francja jest gwarantem. Cel ten w zasadzie został osiągnięty; kosztem zgody na niewielkie wzmocnienie potencjału demograficznego i (trochę większe) ekonomicznego wrogiego państwa niemieckiego, Dodatkowo Francja zapewniła sobie ograniczenie jego potencjału militarnego. Uzyskała również rozszerzenie swoich posiadłości kolonialnych w Afryce. Nabytek wprawdzie nie jest zbyt wielki, ale ma znaczenie dla poprawy zwartości terytorialnej Francuskiej Afryki Równikowej.

Holandia. Ogólnym celem tego państwa jest równowaga pomiędzy Francją i Niemcami, stan taki zwiększa jego szanse na utrzymanie niezależności od obu silniejszych sąsiadów. Wzmocnienie Niemiec Północnych częściowo niweluje różnice pomiędzy nimi, a Francją, czyli można uznać, że wyniki Konferencji były dla Holandii umiarkowanie korzystne.

Dania. Celem Duńczyków było zachowanie status quo. Nie udało się go osiągnąć w całości, ale za cenę niewielkich ustępstw, uzyskała Dania ważny strategicznie Helgoland, a także ograniczenie potencjału militarnego nowego państwa niemieckiego, co korzystnie wpływa na jej bezpieczeństwo.

Polska. Polskie cele były w dużej mierze zbieżne z celami Francji i Danii. Podobnie też należy ocenić stopień ich osiągnięcia. Wprawdzie w porównaniu do Francji i Danii Polska „straciła” najwięcej (wydłużenie granicy z wrogim państwem), ale i nabytek (Niemiecka Afryka Południowo-Zachodnia) posiada największą wartość; dużą teraz a jeszcze większą w przyszłości. Wartość tę stanowią liczne i zasobne złoża surowców mineralnych, w tym nieeksploatowane jeszcze złoża rud uranu. Szczegółowo nową polską kolonię opiszę w osobnym poście.  

Austro-Węgry. Monarchia ta miała dość ograniczone cele, głównym było niedopuszczenie do zdominowania świata niemieckojęzycznego przez - w większości protestanckie – państwo północnoniemieckie. Z uwagi na narastające w tym państwie wewnętrzne problemy narodowościowe, powodujące ogólne obniżenie jego znaczenia na arenie międzynarodowej, można uznać, że Austro-Węgry osiągnęły to, co do osiągnięcia było możliwe.

Anglia. Jej celem było wzmocnienie Niemiec, jako przeciwwagi dla pozycji Francji; cel ten częściowo został osiągnięty. Dodatkowo ugruntował się międzynarodowy prestiż Brytyjczyków, jako inicjatorów, organizatorów i przewodzących obradom Konferencji.

Uwagi ogólne. Uważam, że wyniki Konferencji pozwoliły zachować istniejący dotychczas układ sił w Europie. Jednocześnie – przynajmniej na pewien czas – oddaliły groźbę konfliktu zbrojnego pomiędzy głównymi antagonistami. Także większość państw i społeczeństw europejskich nieuczestniczących w Konferencji poparła zarówno jej zwołanie, jak i osiągnięte rezultaty.

Niemniej należy mieć na uwadze fakt, że postanowienia Konferencji zachowają swoją moc i znaczenie tylko do czasu ewentualnej zmiany istniejącego układu sił. Dotyczy to każdej umowy międzynarodowej; funkcjonują one dopóki wszystkie jej strony są tym zainteresowane i dopóki jedna, lub więcej ze stron, nie poczuje się na tyle silna, aby ją zerwać.